آسیب شناسی تاریخ شفاهی زنان در دفاع مقدس

عرصه های بی بدیل انقلاب اسلامی و دفاع مقدس همواره مشحون از حضور و نقش آفرینی زنانی بوده است که همپای مردان سهم زیادی در فداکاری و حفظ این سرزمین بر عهده داشته اند. در هشت سال دفاع مقدس ۱۳۵۹-۱۳۶۷ زنان همگام با مردان وارد صحنه مبارزه شدند و در حوزه های مختلف پشتیبانی، ترغیب و تشویق مردان به حضور مداوم در جبهه، مراقبت از کودکان و حفظ کانون گرم خانواده،مراقبت و پرستاری از مجروحین و مداوای زخمی ها، قبول مسئولیت و انجام وظیفه به جای مردان و آزادسازی ایشان برای شرکت درجنگ، حفظ سنگرهای پشت جبهه و حتی تشکیل، اداره و توسعه نهضت های مقاومت و موارد دیگر نقش به سزایی ایفا نموده و حماسه هایماندگاری آفریدند. ولی چنان که باید نقش و حضور آنان نشان داده نشده است. تاریخ شفاهی یکی از ابزارهایی است که می تواند نقشزنان را در دفاع مقدس به شکل وسیع تر با ذکر زوایای گوناگونی از این حضور به تصویر بکشد. فرایند گرد آوری تاریخ شفاهی در حوزهزنان با آسیب هایی روبه رو است که یا جنبه اجتماعی دارند و یا آسیب هایی را شامل می شود که بیشتر بر فرم و عناصر ساختاری تاریخشفاهی تاثیرگذار هستند. در این مقاله سعی شده است تا با اقتباس از دیدگاه صاحب نظران، پژوهشگران و دیدگاه های تجربی خود مولفاندر طی چند سال فعالیت در این حوزه؛ به چگونگی تاثیر مجموعه ای از آسیب ها بر تاریخ شفاهی پرداخته شود که از جمله: گذر زمان، کمدیده شدن، عدم توجه به گزینش صحیح راوی، ضعف در فرایند مصاحبه، ضعف در بیان شفاهی رویدادها، تحریف ناخواسته واقعیت ها، دردسترس نبودن اسناد، تاثیرات سازمان ها و نهادهای متولی و رویکردها گوناگون در شیوه تدوین و ارائه تاریخ شفاهی است. هدف آن استکه با شناخت مجموعه ای از این نوع آسیب های تاثیرگذار بر تاریخ شفاهی زنان در دفاع مقدس و نیز بهره گیری راهکارهای خلاقانه تا حدزیادی بتوانیم بر کیفیت بخشی بر فرایند گردآوری و تدوین آن گام برداریم.

کلیدواژه ها:

دفاع مقدس ، تاریخ شفاهی ، زنان ، آسیب شناسی.