ارزیابی کارایی تکنیک موانع شطرنجی کلش برنج (Oryza sativa L.) بر نگهداشت رطوبتی، میزان ۲CO و جمعیت میکروبی خاک
محل انتشار: فصلنامه بوم شناسی کشاورزی، دوره: 15، شماره: 1
سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 104
فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_AGRY-15-1_007
تاریخ نمایه سازی: 13 تیر 1402
چکیده مقاله:
بروز دورههای خشکی و استمرار آن در مناطق خشک و نیمه خشک یکی از مهم ترین عوامل موثر بر جمعیت و فعالیت میکروبهای خاک، میزان رطوبت و متعاقب آن حاصلخیزی و قابلیت جذب عناصر غذایی خاک به شمار میآید. اجرای تکنیک موانع شطرنجی کلش در این نواحی به عنوان یک فناوری ارزان، موثر و آسان، نقش مهمی در احیای جوامع میکروبی خاک و کنترل بیابانزایی دارد. در پژوهش حاضر، اثر تکنیک موانع شطرنجی کلش بر نگهداشت رطوبت، جمعیت میکروبی خاک و تولید CO۲ آن ها مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش در بخشی از دشت مرغ در جنوب شهر شهرکرد مرکز استان چهارمحال و بختیاری، با مختصات جغرافیایی ۱۷ دقیقه و ۳۲ درجه عرض شمالی و ۵۰ دقیقه و ۵۰ درجه طول شرقی انجام شد. در این منطقه نیمه خشک و مستعد فرسایش بادی با جوامع خاکی آسیب دیده، از تکنیک موانع شطرنجی کلش به منظور کنترل فرسایش بادی استفاده شده بود. بدین منظور کلش برنج (Oryza sativa L.) به میزان پنج تن در هکتار به صورت الگوی شطرنجی مربعی ۱×۱ متر در دی ماه سال ۱۳۹۶ کار گذاشته شدند. سپس اثر این تکنیک بر خصوصیات میکروبی خاک شامل تنفس و زیست توده میکروبی خاک و همچنین نگهداشت رطوبت و پایداری خاکدانهها مورد توجه قرار گرفت. در کنار موانع شطرنجی ایجاد شده، قطعه زمینی با ابعاد مشابه به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. چند مربع کلش به صورت تصادفی انتخاب و روند تغییرات تنفس میکروبی و رطوبت خاک در محدوده کنار و وسط مربعات و همچنین زمین شاهد در چند مرحله اندازهگیری شد. همچنین در مرحله چهارم از تنفس میکروبی، زیست توده میکروبی و پایداری خاکدانهها اندازهگیری شد. دادههای تنفس میکروبی و میزان رطوبت خاک به صورت آزمایش اسپلیت پلات در زمان در قالب طرح بلوک کامل تصادفی و دادههای زیست توده میکروبی و میانگین وزنی و هندسی قطر ذرات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی تجزیه شدند. نتایج نشان داد، میزان رطوبت خاک در کنار موانع شطرنجی نسبت به وسط موانع و زمین شاهد به ترتیب ۹۱/۱۰ و ۵۶/۱۸ درصد افزایش نشان داد. رطوبت در کنار موانع برای مدت زمان طولانیتری نسبت به زمین شاهد حفظ شد، اما روند کاهش رطوبت در زمین شاهد تا پایان دوره شیب بیشتری داشت و میزان رطوبت آن در پایینترین میزان بود. این نتیجه میتواند در ارتباط با کاهش سرعت باد و سایهاندازی کلش بر روی سطح خاک و اثر بر میکروکلیمای نزدیک سطح زمین باشد. همچنین افزودن کلش برنج به صورت موانع شطرنجی به خاک به طور معنیداری افزایش معدنی شدن کربن را نسبت به زمین شاهد در کلیه مراحل اندازهگیری به دنبال داشت. میزان CO۲-C تولید شده در مرحله اول در کنار و وسط موانع شطرنجی در مقایسه با زمین شاهد به ترتیب ۷۶/۳۷ و ۶۹/۱۴ درصد افزایش نشان داد. در تاریخ پنجم تیر ماه، تولید CO۲-C کاهش معنیدار نشان داد. از تاریخ ۲۴ تیر ماه تا هفتم مهر ماه روند معدنی شدن کربن در کنار و وسط موانع شطرنجی و همچنین زمین شاهد دارای شیب هموار بود و خاک شاهد پایینترین مقدار را نشان داد. اضافه کردن بقایا میتواند معدنی شدن کربن را افزایش دهد و یک آغازگر مثبت باشد که به تسریع تجزیه کربن آلی خاک کمک میکند. استقرار موانع شطرنجی کلش اثرات کمبود رطوبت بر فعالیت میکروبهای خاک را کاهش و معدنی شدن کربن را افزایش داد. تفاوت بیشتر میان میزان تنفس میکروبی در موانع شطرنجی و زمین شاهد نشاندهنده کارآمد بودن کلش اضافه شده به خاک و تعدیل هر چه بهتر شرایط خشکی در خاک میباشد. همچنین بیشترین میزان زیست توده میکروبی و پایداری خاکدانهها در کنار موانع مشاهده گردید که اختلاف معنیداری با زمین شاهد داشت. بازگشت بقایا به خاک پایداری خاکدانهها را افزایش داد که ممکن است به علت بهبود ماده آلی و تخلخل خاک باشد. نتایج این بررسی حاکی از آن است که استقرار موانع شطرنجی کلش سبب بهبود خصوصیات زیستی خاک شامل تنفس و زیست توده میکروبی و همچنین میزان رطوبت و پایداری خاکدانهها شده و میتواند یک میکروکلیمای بهتر برای رشد و استقرار گیاه فراهم کند و منجر به حفظ منابع طبیعی و تولید پایدار گردد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
الهه احمدپور دهکردی
گروه زراعت، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
علی عباسی سورکی
گروه زراعت، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
مهدی پژوهش
گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
پژمان طهماسبی
گروه مرتع و آبخیزداری، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :