بررسی آثار مدرنیسم در شهرسازی ایرانی اسلامی (موردمطالعه: شهر تبریز)

مدرنیسم، از نظر مکانی، خاستگاه غربی دارد که در عصر نوزایی مطرح شده است. هدف آن هم تبیین توانایی انسان و تسلط صرفا عقلانی بر خود و جامعه است. شهر اسلامی ایرانی مفهومی برای معرفی شهرهایی متاثر از فرهنگ، آموزه های دینی و ارزش های اسلامی است؛ یعنی شهرهایی که در کالبد، بافت، وضعیت اجتماعی و همچنین شهرنشینی رنگ و بوی فرهنگ غنی ایران آمیخته با اسلام را دارند. مدرنیسم حقیقت و روح عصر جدید است و تحقق آن مبتنی بر تاسیس مبانی مدرن در تفکر بشر است و در مسیر تاریخی خود با مسئله تغییرشکل شهرها و رشد شهرنشینی و پیدایش نهادهای جدید اجتماعی، حضور مردم در عرصه های مختلف و ایجاد نظام های قانونی همراه شده است. با انطباق این بحث با واقعیت موجود در ایران، می توان گفت که رشد مدرنیسم و شهرسازی مدرن کشور ما، عاری از زمینه ها و بسترهای اجتماعی، اقتصادی، فکری و فرهنگی بوده است. توسعه مدرنیسم و شهرسازی، پیش از آن که به عوامل ریشه ای و محتوایی معطوف باشد، بیشتر در جنبه های کالبدی و فیزیکی تجلی یافته است. روش پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی است و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای به بررسی آثار مدرنیسم در شهرسازی اسلامی ایرانی پرداخته و شهر تبریز نمونه موردی در نظرگرفته شده است. نتایج حاصل حاکی از آن است که ازجمله آثار مثبت مدرنیسم رونق شهرنشینی و افزایش میزان ساخت وسازها و از مهم ترین آثار منفی مدرنیسم در شهرسازی تبریز از دست رفتن چهره سنتی آن، فرهنگ غنی ایرانی اسلامی، تغییرات ناموزون و بدقواره کالبدی شهر تبریز، افزایش حاشیه نشینی با مهاجرت روستاییان به شهر است.

کلیدواژه ها:

نمای شهری ، دوران پهلوی ، معماری پهلوی ، معماری معاصر ، سبک معماری