نقش اقتصاد دانش بنیان بر حفظ و ارتقای کیفیت محیط زیست

مقدمه: دستیابی به رشد اقتصادی بالا یکی از اهداف توسعه ای در کشورهاست که ارتباط مستقیمی با کیفیت محیط زیست دارد، چراکه افزایش رشد اقتصادی منجر به افزایش فعالیت های کشاورزی و صنعتی شده و باعث افزایش آلاینده های محیطی و استفاده بیشتر از منابع طبیعی کمیاب شده که هر دو به معنای کاهش کیفیت محیط زیست خواهد بود. اما مسیر اقتصاد دانش بنیان مسیری است که هم توسعه اقتصادی را به دنبال دارد و هم آفت های توسعه صنعتی متداول را ندارد. لذا توجه به اقتصاد دانش­بنیان می­تواند در مسیر توسعه­ی پایدار حائز اهمیت باشد. مواد و روش­ها: با توجه به اهمیت اقتصاد مبتنی بر دانش بر میزان انتشار آلودگی، تحقیق حاضر به بررسی چهار شاخص اقتصاد دانش­بنیان معرفی شده توسط بانک جهانی شامل اقتصادی؛ نوآوری؛ فناوری و آموزش بر انتشار سه آلاینده­ی مهم CO۲، CH۴ و N۲O می­پردازد. برای رسیدن به این هدف از ۸ کشور درحال توسعه اسلامی (دی ۸) برای دوره زمانی ۲۰۰۰ الی ۲۰۱۹ استفاده شده که به کمک حداقل مربعات معمولی پویا (DOLS) برآوردها انجام و برای بررسی تاثیر زیرشاخص­ها بر میزان انتشار آلودگی، از شبکه­های عصبی مصنوعی برای ایران استفاده شده است. یافته­ ها:  نتایج مدل DOLS نشان داد که در هر سه مدل انتشار آلودگی، شاخص­ فناوری اطلاعات و شاخص­ نوآوری اثر منفی و معنی­داری، شاخص آموزش اثر مثبت و معنی­داری داشته اما شاخص اقتصادی اثر معنی­داری بر انتشار آلودگی نداشته است. نتایج شبکه های عصبی برای ایران نشان داد که در هر سه انتشار آلودگی زیر شاخص­های اقتصادی و نوآوری اثر منفی بر میزان انتشار داشته که در بین آن­ها زیرشاخص کنترل فساد اثر بزرگتری داشته است. نتیجه­ گیری: نتایج نشان داد در بین چهار شاخص ذکر شده، شاخص نوآوری کشش بیشتری نسبت به سایر شاخص­ها بر انتشار آلودگی داشته است بر همین اساس پیشنهاد می­شود سرمایه­ گذاری بیشتری در جهت استفاده از نوآوری­ ها در ایران و سایر کشورهای عضو دی۸ ارتقا انجام پذیرد. همچنین با توجه به نتایج شبکه­ های عصبی برای ایران، پیشنهاد می­شود با توجه بیشتر و مدیریت صحیح­تر درکنترل فساد و کیفیت مقررات و همچنین بالا بردن رشد اقتصادی کشور در جهت کاهش انتشار آلودگی حرکت کند.

کلیدواژه ها:

air pollution ، DOLS ، D۸ ، environmental ، neural networks ، آلودگی هوا ، DOLS ، دی ۸ ، محیط زیست ، شبکه های عصبی.