ارزیابی راهکارهای تامین نیاز محیط زیستی دریاچه ارومیه با استفاده از مدل شبیه سازی MODSIM و روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

حوضه آبریز دریاچه ارومیه در اثر وقوع خشکسالی ها و نیز مداخلات انسانی با سیر صعودی برداشت های غیرمجاز و اضافه برداشت از حقابه محیط زیستی دریاچه مواجه شده است. چالش های اجتماعی ناشی از کاهش مصارف آب کشاورزی باعث شد تا تامین بخشی از نیاز محیط زیستی دریاچه، از طریق انتقال آب بین حوضه ای از حوضه آبریز زاب به اجرا گذاشته شود. بر همین اساس، هدف از این مطالعه ارزیابی راهکارهای تامین نیاز محیط زیستی دریاچه ارومیه است. در این راستا، منابع آب درون حوضه آبریز (شامل انتقال پساب، کاهش ۴۰ درصدی مصرف از محل منابع آب های سطحی و زیرزمینی) با راهکار انتقال آب بین حوضه ای از رودخانه زاب با استفاده از روش سلسله مراتبی (AHP) در هر یک از دوره های خشکسالی (با شدت ضعیف، متوسط و شدید) با تعریف شش سناریو با مدل MODSIM شبیه سازی شد. پرسش نامه و مقایسه های زوجی بر اساس معیارهای انتخاب شده، با راهکار انتقال آب بین حوضه ای از رودخانه زاب از میان سایر راهکارها مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج بررسی مقدار آب قابل انتقال از حوضه آبریز زاب در دوره های خشکسالی، نرمال، ترسالی و برتری کاهش ۴۰ درصدی مصارف آب کشاورزی از سدها و سایر منابع آب سطحی و زیرزمینی درون حوضه دریاچه ارومیه را نشان می دهد و راهکار اجرای انتقال پساب در اولویت های بعدی قرار می گیرند. نتایج کلی اثربخشی افزایش تراز و حجم دریاچه نشان داد که دامنه اثربخشی سناریوهای شش گانه مورد بررسی طی ۱۰ سال آینده بین ۳/۵۷ تا ۹/۳۸ میلیارد مترمکعب و طی ۱۵ سال آینده بین ۳/۵۷ تا ۱۰/۷ میلیارد مترمکعب خواهد بود و در دوره های مواجهه با خشکسالی شدید حوضه آبریز مبدا، به دلیل کاهش رواناب، چالش های پایین دست و فرامرزی انتقال آب بین حوضه ای به مقدار پیش بینی و گنجانده شده در برنامه (۶۰۰ میلیون مترمکعب در هر سال) امکان پذیر نخواهد بود.

کلیدواژه ها:

ارزیابی ، دریاچه ارومیه ، راهکارهای احیاء ، روش سلسله مراتبی ، شبیه سازی