اثر مدیریت آبیاری بر شاخص های بهره وری مصرف آب محصول یونجه

تحقیق حاضر با هدف پایش بهره­وری مصرف آب محصول یونجه و بررسی اثر اصلاح برنامه آبیاری بر کاهش مصرف آب و ارتقای شاخص­های بهره­وری انجام شد. در مرحله اول تحقیق، تعداد ۱۱ مزرعه یونجه واقع در استان زنجان انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. عوامل مرتبط با بهره­وری نظیر شدت جریان ورودی به مزارع، حجم آب مصرفی، برنامه آبیاری، مدیریت تغذیه، عملکرد محصول، هزینه­های تولید و درآمد حاصل از فروش محصول تعیین و شاخص­های فیزیکی و اقتصادی بهره­وری مصرف آب محاسبه شد. در مرحله دوم، اصلاح مدیریت آبیاری به عنوان راهکار اجرایی به منظور بهبود بهره­وری مصرف آب در شرایط واقعی مزرعه در قالب قطعات کنترل­شده اجرا و با وضع موجود مقایسه شد. بر اساس نتایج حاصل از پایش­های میدانی، میانگین حجم آب آبیاری در مزارع یونجه در حدود ۱۴۲۵۰ متر مکعب در هکتار و میانگین شاخص­های بهره­وری مصرف آب CPD، BPD و NBPD به ترتیب برابر ۷۹/۰ کیلوگرم بر متر مکعب، ۱/۱۶ و ۹/۸ هزار ریال بر متر مکعب برآورد شد. به طور میانگین اعمال برنامه صحیح آبیاری در قطعات کنترل­شده منجر به کاهش ۵/۴۹ درصدی حجم آب آبیاری و به تبع آن افزایش ۷۲ درصدی شاخص بهره­وری فیزیکی شد. تثبیت الگوی اشتباه برنامه آبیاری و عدم کنترل و نظارت بر بهره­برداری از منابع آب دلایل اصلی مصرف بی­رویه آب در مزارع یونجه شناخته شد. نتایج مرحله دوم اجرای پژوهش نشان داد، تنها با اصلاح مدت زمان آبیاری می­توان حجم آب آبیاری را بطور قابل ملاحظه­ای کاهش و بهره­وری مصرف آب را بهبود بخشید.

کلیدواژه ها:

برنامه آبیاری ، راندمان ، کارایی مصرف آب