کنترل کمی وکیفی تعدادی دمنوش معطر گیاهی موجود دربازار ایران

زمینه و اهداف: امروزه از انواع دمنوش های گیاهی بر اساس ترکیبات شیمیایی آن ها، با اهداف مختلف درمانی و تغذیه ای استفاده می شود. کنترل کیفی فراورده های حاوی گیاهان دارویی حائز اهمیت است.مواد و روش ها: در این پژوهش کنترل کمی و کیفی پنج نمونه دمنوش معطر کیسه ای بابونه ((Chamomile، رازیانه (Fennel). اسطوخودوس (Lavender)، نعناع (Spearmint) و آویشن ) (Thyme از نظر نوع گیاه، میزان خاکستر، میزان اسانس و ماده موثره موجود انجام شد. اسانس به روش تقطیر با آب تهیه و شناسایی ترکیبات عمده موجود در آن به روش آنالیز گاز کروماتوگرافی صورت گرفت. یافته ها: در نمونه های مورد بررسی به کمک آزمایش خرده نگاری وجود گیاهان دارویی مذکور در دمنوش ها اثبات شد. بر اساس آزمایش کروماتوگرافی لایه نازک TLC)) میزان Rf ترکیب عمده ی آنتول در اسانس رازیانه، لینالول و لینالیل استات در اسانس اسطوخودوس، تیمول و کارواکرول در اسانس آویشن و کاروون در اسانس نعناع به ترتیب ۸۸/۳،۰/۰، ۷۵/۰، ۵۵/۰ و ۵/۰ بود. از گیاه بابونه اسانس حاصل نشد. میزان خاکستر نامحلول در اسید و خاکستر تام برای نمونه رازیانه به ترتیب ۱ و ۸، اسطوخودوس ۵ و ۱۳، بابونه ۴۷/۵ و ۵/۷، نعناع ۵/۲ و ۸ و برای آویشن ۱ و ۱۱ درصد بود. در بررسی میزان ماده ی موثره بر اساس GC، مقدار آنتول ۰۹۸/۰، کاروون ۶۲۱/۰، تیمول ۰۱۹/۰ و لینالول ۱۶۴/۰ گرم بر میلی لیتر بود. طبق آزمایش TLC، میزان Rf به دست آمده برای ترکیبات عمده ی اسانس، با شاخص های استاندارد ذکر شده در منابع مطابقت داشت. میزان خاکستر نامحلول در اسید و خاکستر تام رازیانه، نعناع و بابونه نیز با مقادیر موجود در فارماکوپه ی گیاهی ایران مطابقت داشت ولی این مقادیر برای گیاه اسطوخدوس و آویشن تطبیق نداشت.نتیجه گیری: انجام آزمایش های ادواری روی فرآورده های گیاهی پس از ورود به بازار (PMS) برای اطمینان از کیفیت مناسب فرآورده ضروری است و توصیه می شود. نتایج این مطالعه می تواند به ایجاد پارامترهای کیفیت برای استانداردسازی دمنوش های گیاهی در سطح عرضه کمک کند.

کلیدواژه ها:

"آویشن" ، "اسطوخودوس" ، "بابونه" ، " رازیانه" ، " کنترل کیفی" ، "دمنوش گیاهی"