اثر تنش شوری و تهویه خاک بر نمود ریشه و عملکرد واجزای آن در گندم و لوبیا

در این پژوهش اثر مکش ماتریک و شوری بر اجزای عملکرد و توسعه ریشه گندم و لوبیا در شرایط گلخانه­ای بررسی شد. نتایج نشان داد که با افزایش مکش از kPa ۲، اجزای عملکرد و وزن خشک ریشه گندم و لوبیا افزایش یافتند و در مکش ماتریک kPa ۱۰-۶ به بیشترین مقدار رسیدند. در مکش­های بیشتر از kPa۱۰، کلیه اجزای عملکرد گیاهان گندم و لوبیا (به­غیر از وزن هزار دانه) که تحت شوری­های کم تا متوسط بودند (dSm-۱۸EC≤ برای گندم و dSm-۱۴EC≤ برای لوبیا) کاهش یافتند، در حالی­که در شوری­های بالاتر، میزان آن­ها تقریبا ثابت باقی ماند. وزن هزار دانه گندم و لوبیا در مکش های بالاتر از kPa۱۰ در تمام سطوح شوری ثابت باقی ماند. شوری در سطوح پایین تا متوسط اثر مشخصی بر عملکرد و گسترش ریشه هر دو گیاه نداشت. کمترین مقدار چگالی ریشه گندم و لوبیا در مکش ماتریک kPa ۶ بود و در سایر مکش­ها (۲، ۱۰ و kPa ۳۳) مقادیر آن تقریبا برابر بود. شوری اثر واضحی بر چگالی ریشه گندم و لوبیا نداشت. در dSm-۱۸EC≤، با افزایش مکش ماتریک تا kPa۱۰، نسبت وزنی بخش هوایی به ریشه گندم کاهش یافت. در حالی­که در ECهای بالاتر این نسبت با مکش ماتریک روند افزایشی داشت. در مکش kPa۱۰ مقادیر نسبت وزنی به هم نزدیک شدند و سپس با افزایش بیشتر مکش ماتریک، تقریبا ثابت ماندند. بنابراین مشخص گردید که نوع پاسخ گیاه به تنش شوری بستگی به شرایط تهویه­ای حاکم بر محیط ریشه دارد و کمبود تهویه در خاک می­تواند اثر شوری را تشدید کند.

کلیدواژه ها:

تنش تهویه" ، تنش شوری" ، عملکرد" ، مکش ماتریک خاک"