بررسی عوامل موثر بر تاب آوری درمواجهه با خشکسالی(مورد مطالعه: روستاهای شهرستان کنگاور)

روند فزآینده ای در بروز بلایای طبیعی وجود دارد، روندی که در طول زمان افزایش یافته و بلایای مرتبط با تغییر اقلیم از جمله خشکسالی شایع ترین آنها بوده است. به نظر می رسد با وارد کردن رویکرد تاب آوری به فعالیت های چرخه مدیریت بلایا می توان به رویکرد جامعی برای مدیریت خشکسالی دست یافت. در این راستا پژوهش مورد نظر به دنبال تبیین روابط فرایندی مدیریت بلایا با تاکید بر رویکرد تاب آوری مبتنی بر سرمایه های اجتماع می باشد. با این تفاوت که ظرفیت های موجود می تواند نقشی متفاوت در این فرایند ایفا کنند، از این رو هدف روشن کردن میزان تاثیر عوامل بر وضعیت تاب آوری است. این پژوهش در قالب تحقیق پیمایشی از نوع همبستگی کانونی انجام گرفته است. زیرا هدف پی بردن به وضعیت تاب آوری جامعه در چرخه بلایا بر اساس متغیرهای مستقل«سرمایه های اجتماع» می باشد. بنابراین از روش تحلیل همبستگی کانونی برای بررسی رابطه بین مجموعه یا ابعاد سرمایه های اجتماع با مجموعه یا ابعاد چرخه مدیریت بلایا با استفاده از نرم افزار spss۲۲ استفاده گردید. جامعه هدف روستاهای شهرستان کنگاور(استان کرمانشاه) با تاکید بر سرپرستان خانوار بوده است. حجم نمونه برآورد شده بر اساس فرمول کوکران، ۴۹۴ نفر از ساکنان روستایی بوده است که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای و افراد به صورت تصادفی انتخاب شد.نتایج بدست آمده از تحقیق نشان داد از ۳ کانون شناسایی شده کانون اول با مقدار ویژه ۹۲/۰ بیشترین توضیح را درباره مدل می دهد، مقدار ضریب تعیین ۴۸/۰ محاسبه شده بیانگر آن است که ۴۸ درصد از واریانس کل جامعه توسط کانون اول تبیین می-شود. از سویی یافته های حاصل از آزمون تاثیر متغیرهای مستقل بر متغیر آمادگی در برابر خشکسالی، نشان می دهد که سرمایه انسانی در مرحله آمادگی بیشترین اثربخشی را دارد، به ترتیب سرمایه مالی، سیاسی و فرهنگی و نهایتا سرمایه اجتماعی و طبیعی و فیزیکی که معنادار نمی باشند. در مرحله کاهش سرمایه مالی بیشترین تاثیرگذاری را در تاب آور سازی جامعه بر عهده دارد. در مرحله بازیابی نیز که ناظر بر دوره پس از خشکسالی می باشد، یافته های بدست آمده نشان داد سرمایه فرهنگی بیشترین نقش را ایفا می کند.

کلیدواژه ها:

سرمایه های اجتماع ، تاب آوری ، خشکسالی ، شهرستان کنگاور ، تحلیل کانونی