واکاوی نقش عوامل موثر بر بهره وری آب به روش تحلیل عاملی (مطالعه موردی: استان قزوین)

کمبود آب ناشی از رشد جمعیت، تغییرات اقلیمی، توسعه صنایع و مداخلات انسانی به یک بحران جدی، به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک تبدیل شده است. محدودیت منابع آب از طرفی و سهم بالای بخش کشاورزی در مصرف آب از طرف دیگر، ضرورت استفاده بهینه از آب در بخش کشاورزی را نشان می دهد. این پژوهش به منظور واکاوی نقش عوامل موثر بر بهره وری آب در استان قزوین انجام شد. بر اساس یافته های این پژوهش در ارتباط با عوامل موثر بر بهره وری آب، نه عامل شناسایی و استخراج گردید. عامل اول تحت عنوان "اقدامات زراعی- مدیریتی" که حدود ۶۷/۱۴ درصد از واریانس کل را تبیین نمود. عامل دوم با تبیین ۳۹/۱۲ درصد از واریانس کل، "اقدامات فنی- زیرساختی" نام گرفت، عامل سوم تحت عنوان "مدیریت آبیاری" بود که توانسته است ۳۹/۱۰ درصد از واریانس کل را تشکیل دهد. عامل چهارم تحت عنوان "عوامل ترویجی" است که ۲۴/۸ درصد از واریانس کل را شامل شد. عوامل پنجم، ششم، هفتم، هشتم و نهم به ترتیب با ۳۰/۵، ۱۶/۵، ۸۴/۴، ۵/۴ و ۷۳/۳ درصد از واریانس کل، تحت عنوان های "توصیه های کودی"، "مدیریت زمان در مزرعه"، "مکانیزاسیون"، " تحصیلات کشاورز" و "مبارزه اصولی با آفات و علف هرز" شناسایی شدند. این نه عامل درمجموع ۲۴/۶۹ درصد از واریانس کل را تبیین نمودند. نتایج حاصل از مطالعه می تواند در برنامه ریزی بهبود بهره­وری آب در بخش کشاورزی مورد استفاده مدیران و پژوهشگران قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

آبیاری ، برنامه‎ریزی ، کشاورزی ، کمبود آب ، واریانس