بررسی اثر معماری بیوفیلیک بر ارتقای بعد روانی سلامت بیماران در محیط های درمانی (مطالعه موردی: بیمارستان های فارابی، ۱۷شهریور و امید در شهر مشهد)

مطالعات جهانی نشان داده اند که ارتباط با طبیعت در محیط می تواند اثرات مثبتی در سلامت روان افراد داشته باشد و رویکرد طراحی بیوفیلیک می تواند عاملی کمکی در جهت پیوند انسان با طبیعت در محیط انسان ساخت باشد. تحقیقات تجربی در ارتباط با اثرات مولفه های بیوفیلی بر سلامت روان بیماران نیازمند مطالعات بیشتر در فضاهای درمانی کشور در جهت توسعه آن می باشد. هدف از این پژوهش توسعه ابعاد موثر بیوفیلیک بر شاخصه های سلامت روانی بیماران در فضاهای درمانی داخل کشور می باشد. این تحقیق در بخش کیفی با استفاده از مطالعات اسنادی کتابخانه ای به توصیف ابعاد بیوفیلیک و سلامت پرداخته  و به روش داده بنیاد و با نرم افزار MAXQDA۱۰مفاهیم کدگذاری شده  و سپس با استفاده از مطالعات میدانی و پیمایشی، محیط های بیمارستان های نمونه موردی (شامل بیمارستان های فارابی، ۱۷شهریور و امید در شهر مشهد) را به لحاظ وجود عوامل بیوفیلی مورد بررسی قرار داده است و در هر نمونه پرسشنامه استاندارد اضطراب در بیمارستان ۱ و پرسشنامه مولفه های بیوفیلیک در فضای درمانی، مطابق فرمول کوکران میان ۲۷۰ بیمار بستری در بخش به صورت تصادفی در بازه زمانی دو ماهه توزیع گردید. در بخش کمی به روش تحلیل عاملی، معادلات ساختاری با استفاده از Smart PLS روابط بین متغیرها مورد سنجش قرار گرفت. در بررسی میدانی بیمارستان ها به لحاظ وجود مولفه های بیوفیلی به ترتیب؛ بیمارستان ۱۷شهریور با (۷۱/۳۵ درصد)، بیمارستان فارابی با ( ۵۷/۲۸ درصد) و بیمارستان امید با (۲۸/۱۴ درصد) رتبه بندی شده اند. نتایج نشان داد بعد تجربه مستقیم طبیعت در فضاهای داخلی درمانی الویت اول و بیشترین ارتباط معنادار را در سلامت روان داشته و پس از آن بعد تجربه غیرمستقیم طبیعت و بعد ماهیت فضا و مکان، الویت دوم و سوم را کسب کردند. همچنین اثر محیط بیوفیلی در فضاهای داخلی که در ارتباط نزدیک با بیمار است نسبت به فضاهای خارجی بیمارستان ها بیشتر بوده و به نظر می رسد که در کاهش اضطراب و افسردگی مخاطبین موثر می باشد.

کلیدواژه ها:

nature in a man-made environment ، biophilic approach ، mental health indicators ، biophilic in therapeutic space. ، طبیعت در محیط انسان ساخت ، رویکرد بیوفیلیک ، شاخصه های سلامت روان ، بیوفیلیک در فضای درمانی.