تحلیل واگرایی جریان های سیاسی در ایران بعد از انقلاب اسلامی با کاربست روش تحلیل لایه ای علتها و سناریوهای پیش رو در افق (۱۴۰۲ – ۱۴۱۵)

هدف: شکوفایی احزاب و جریان­های سیاسی، یکی از نشانه ­های میزان توسعه­ یافتگی درجوامع محسوب می­ شود. در ایران معاصر و از زمان شکل­ گیری نهضت مشروطیت، جریان­های سیاسی، فراز و نشیب­ های متعددی را پشت سرگذرانده و می­­ توان گفت؛ جریان­ های سیاسی در ایران هنوز به مرحله نهادینگی و ثبات نرسیده و مشخصه بارز جریان­ شناسی­ سیاسی در ایران، واگرایی جریان­های­ سیاسی در طی دهه ­های اخیر است و این خود می­ تواند، یکی از دلایل ناپایداری، مقطعی و موسمی­ بودن فعالیت احزاب­ سیاسی در ایران به ­شمار آید. بنا به­ این ضرورت، پژوهش پیش رو در پی پاسخگویی به این پرسش است که عوامل واگرایی در میان جریان­های سیاسی در ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را چگونه می­توان تحلیل کرد؟ سناریوهای پیش­ روی جریان­های سیاسی در ایران (۱۴۰۲ – ۱۴۱۵) کدام است؟روش: برای پاسخگویی به این پرسش، از روش تحلیل لایه­ های علی که یکی از روش­های کیفی در علم آینده­ پژوهی است، استفاده شده است.یافته­ ها:یافته­ های پژوهش، بیانگر آن است که این انشقاق و واگرایی را در طیف وسیعی از دلایل، از سطح نظام­های علی (از ساخت نهادی قدرت تا تشکیل احزاب، به ­عنوان ابتکارات الیتیستی)، جهان­ بینی و گفتمان (از اقتدار سیاسی کاریزماتیک تا فرهنگ سیاسی تبعی حامی – پیرو) تا اسطوره – استعاره (فردگرایی ایرانی تا باور به دولت قوی – جامعه ضعیف)  می­توان تجزیه ­و ­تحلیل کرد.نتیجه­ گیری: بر طبق یافته­ ها می­توان سه سناریوی انسجام­ بخشی به جریان­ها، به­ عنوان سوپاپ اطمینان نظام ­سیاسی، فروپاشی جریان­های سیاسی در شکل سنتی، ادغام و تجمیع در جنبش­های اجتماعی ­جدید (احزاب­ مجازی شده) را برای آینده جریان­های سیاسی ایران در نظرگرفت.

کلیدواژه ها:

تحلیل لایه های علی ، واگرایی سیاسی ، جریان شناسی سیاسی ، جمهوری اسلامی ایران ، سناریونویسی