شناسایی، تراکم و خصوصیات فیزیوگرافی دولین ها در طبقات ارتفاعی مختلف (مناطق کارستی زاگرس)

دولین یکی از شاخص ترین و اساسی ترین اشکال سطحی و مورفولوژیکی کارست، درنتیجه تاثیر شیمیایی آب بر سنگ های آهکی است که در شکل ها و اندازه های مختلفی به وجود می آید. دولین ها ازلحاظ ویژگی های مورفولوژیکی متفاوت هستند. در تحقیق حاضر پس از شناسایی دولین ها در زاگرس، پراکندگی و تغییر ویژگی های مورفولوژیکی آن ها مانند طول، عرض، مساحت و عمق در ارتباط با ارتفاع و اقلیم، با استناد به منابع اسنادی همچون نقشه های زمین شناسی ۱:۱۰۰۰۰۰، لایه مدل رقومی ارتفاع باقدرت تفکیک ۵/۱۲ متر، تصاویر ماهواره ای، نقشه های توپوگرافی ۱:۵۰۰۰۰ و پایگاه داده های اسفزاری ۴۹ساله دما و بارش، در نرم افزارهای Arc GIS، Mapper Global و Excel مورد بررسی و تجزیه وتحلیل قرار گرفت. بررسی پارامترهای مختلف دولین های زاگرس در طبقات ارتفاعی و اقلیمی مختلف دال بر این است که شکل و عمق آن ها از تغییرات اقلیمی کواترنری متاثر شده است. در ارتفاعات پایین تر که آب بیشتر از دمای کم در انحلال نقش داشته، دولین ها شکل نزدیک به دایره دارند و در مناطق مرتفع تر کشیده می شوند و هرچه دما پایین تر و احتمال تبدیل دولین به سیرک یخچالی-دولین بیشتر باشد، دولین شکل کشیده تری به خود گرفته است. همچنین ضریب فشردگی دولین ها دال بر این است که کشیدگی و طول آن ها با افزایش ارتفاع بیشتر می شود؛ به این صورت که در فاصله ارتفاعی ۱۰۰۰-۵۰۰متر، نسبت دایره ای به ازای هر ۱۰۰۰متر افزایش ارتفاع، ۸/۰ بیشتر می شود و ضریب فشردگی ۹/۰ کاهش می یابد. در فاصله ارتفاعی ۱۰۰۰-۲۰۰۰ متر، با افزایش هر ۱۰۰متر، نسبت دایره ای ۴۴/۰ و ضریب فشردگی ۱/۰ کمتر می شود. در طبقه ۳۷۰۰-۳۰۰۰ متر، نسبت دایره ای با افزایش هر ۱۰۰۰متر ارتفاع، ۲/۱ کاهش و فشردگی ۳/۱ افزایش می یابد.

کلیدواژه ها:

دولین ، کارست ، مورفومتری ، ارتفاعات زاگرس ، ضریب فشردگی ، نسبت دایره ای