فرزندآوری، فرزند پروری و خانواده محوری از دیدگاه امام علی (ع) در نهج البلاغه

ریشه و منشا آبادانی های فکری، اخلاقی، سیاسی و نیز ویرانی های مربوط به آنها را باید از خانواده جست و جو کرد. از این رو خانواده معین و یاور انسان اند و در مواردی بسیار در برابر دشواری ها و مشکلات گوناگون به انسان کمک می کنند. امام علی (علیه السلام) در نهج البلاغه به اهمیت نظام خانواده و حتی اصالت و عزت آن و تاثیر شیوه های به کار گرفته شده از سوی والدین بر تربیت فرزندان اشاره می نماید. ایشان فرزندان را نعمت الهی دانسته و از سوی دیگر خیر و خوبی را در تعداد فرزندان نمی دانند، بلکه کمی فرزند و رسیدگی به رشد و تربیت آنها را ملاک قرار می دهند و داشتن فرزند صالح را یکی از دو عامل یاد آوری انسان پس از مرگ ذکر می کند. والدین در تربیت فرزندان خود از سه روش مقتدرانه، سهل گرایانه و استبدادی استفاده می کنند. به کار گیری نوع شیوه فرزند پروری بیانگر نگرشی است که آنها نسبت به فرزندان خود دارند و معیارها و قوانینی را در بر می گیرد که برای فرزندان خود وضع می کنند. امام علی (علیه السلام) مراحل رشد را به سه دوره، سیادت، اطاعت و مشورت تقسیم نموده اند. در مرحله اول به کودک آزدی کامل داده می شود و آموزش به کودک مانند نقشی بر روی سنگ ماندگار است. در دوره اطاعت، بهترین فرصت برای تعلیم فراهم می شود، زیرا قلب او مانند زمینی خالی است که هر چیزی در آن کشت کنیم، به بار خواهد نشست. در دوره مشورت می توان درباره امور مهم با فرزندانمان مشورت کرده و برای آنها شخصیت قائل شد. محتوای آموزش و تربیت فرزندان، وفای به عهد، راستگویی، حب ذات، پرورش ابعاد وجودی، امر به معروف و نهی از منکر و... می باشد. علی (علیه السلام) هرگز باب ارتباط با فرزندان خود را قطع ننمود، حتی در سفر نیز با آنان ارتباط قلمی داشت. از نیازهای اساسی فرزندان به محبت، امنیت، تکریم و احترام می توان اشاره نمود. تربیت فرزندان نتیجه پذیرش مسئولیت و تلاش و هماهنگی پدر و مادر است. واگذاری تربیت آنها به مادر و خالی کردن میدان تربیت از پدران، فرزندان را معمولا با مشکلات و اختلالات رفتاری غیر قابل جبران مواجه می سازد.

کلیدواژه ها:

خانواده ، فرزند آوری ، فرزند پروری ، مراحل رشد ، تربیت فرزند