تقریر انتقادی مساله «بساطت وجود» و مهم ترین کاربست های آن در آثار کلامی، حکمی و عرفانی

محقق طوسی مساله «بساطت وجود» را به عنوان یکی از مسائل امور عامه در کتاب «تجرید الاعتقاد» بیان کرده و پس از وی، شارحان این کتاب به شرح دیدگاه محقق طوسی پرداخته اند.صدر المتالهین در برخی از آثارش به این مساله صرفا اشاره نموده و در کتاب "اسفار" فصلی را برای آن سامان داده است.شارحان حکمت متعالیه نیز این مساله را در آثار خود تبیین کرده اند. بساطت وجود در برخی منابع عرفانی، همچون کتاب "تمهید القواعد" نیز بیان شده است.این مساله در منابع مزبور با دو تعبیر ایجابی (یعنی الوجود بسیط) و سلبی (یعنی لا جزء له، لا جزء خارجی له و لا جزء حملی، لا حد له و لا جنس له و لا فصل له) عنوان شده است.بساطت وجود و عدم ترکب آن از سه جهت اجزای ذهنی، خارجی و مقداری قابل بررسی است. این مساله، کاربست های مهمی همچون بداهت تصوری وجود، وحدت تشکیکی وجود، اشتراک مراتب وجود در اوصاف کمالی، کامل بودن وجود و وجوب بالذات وجود دارد.پژوهش حاضر با تتبعی گسترده در منابع کلامی، حکمی و عرفانی و به روش توصیفی- تحلیلی، مساله بساطت وجود و کاربست های آن را با رویکردی انتقادی تبیین و بررسی کرده است.

کلیدواژه ها:

بساطت ، وجود ، بداهت ، تشکیک ، وجوب