ارزیابی اثر متغیرهای اب و هوایی دما و بارش بر تولید مرکبات استان مازندران با رویکرد توسعه اشتغال روستایی

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: ایجاد اشتغال پایدار در بخش کشاورزی از چالش­های مهم اقتصادی و اجتماعی می باشد. با توجه به وابستگی بسیار زیاد بخش کشاورزی به شرایط آب و هوایی، بررسی اثر تغییر اقلیم بر اقتصاد این بخش و توسعه اشتغال روستایی از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. در همین راستا این پژوهش با هدف بررسی اثر تغییر اقلیم بر اقتصاد تولید مرکبات در استان مازندران به­کمک رهیافت ریکاردین انجام شد. مواد و روش ها: متغیرهای اقلیمی مورد مطالعه در این پژوهش شامل داده های دما و بارش سالانه استان مازندران در سال های ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۶ بودند که این اطلاعات از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. مناطق مورد مطالعه هفت ایستگاه هواشناسی شامل آمل، بابلسر، قراخیل، نوشهر، رامسر، ساری و سیاه بیشه بودند. دو محصول پرتقال و نارنگی با بیشترین سطح زیر کشت، به عنوان مهمترین محصولات مرکبات در نظر گرفته شدند. متغیر اقلیمی دمای کمینه، دمای بیشینه و بارش ماهانه با دوره پایه ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۷ (۱۳۹۶-۱۳۷۹) برای دوره های ۲۰۵۰ و ۲۰۸۰ و سه سناریو خوشبینانه (RCP۲.۶)، متوسط (RCP۴.۵) و بدبینانه (RCP۸.۵) ریزمقیاس نمایی شدند. یافته­ها: در تولید پرتقال، تغییرات دما و بارش میانگین سالانه در سه سناریو در سال ۲۰۵۰ به ترتیب سبب افزایش ۱۳/۴، ۱۴/۵ و ۲۵/۲ درصدی و در سال ۲۰۸۰ به ترتیب سبب افزایش ۱۴/۳، ۲۷/۸ و ۲۹/۱ درصدی درآمد خالص در مقایسه با میانگین درآمد خالص در دوره پایه شد. در تولید نارنگی نیز، مقدار درآمد خالص کشاورزان در این سه سناریو در سال ۲۰۵۰ به ترتیب ۵/۲، ۶/۷ و ۱۷/۷ درصد و در سال ۲۰۸۰ به­ترتیب ۶/۲، ۱۵/۰ و ۲۹/۲ درصد افزایش داشت. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج حاصل از بررسی اثر تغییر اقلیم در سال های ۲۰۵۰ و ۲۰۸۰ نشان داد، اثر تغییر متغیرهای اقلیمی بر درآمد خالص هر دو محصول مثبت بود. در نتیجه، نتایج تغییر اقلیم نشان­ دهنده افزایش درآمد خالص حاصل از تولید مرکبات و در راستای آن ایجاد یک روند مثبت در توسعه اشتغال زایی تولید مرکبات طی سال های ۲۰۵۰ و ۲۰۸۰ می باشد.

کلیدواژه ها:

Citrus ، Climate change ، Mazandaran ، Net income ، Ricardian approach ، تغییر اقلیم ، درآمد خالص ، رهیافت ریکاردین ، مازندران ، مرکبات