حلقه های مفقوده در ساختار تولید کشور

بررسی حلقههای مفقوده در ساختار تولیدی کشور از موضوعات مهمی است که پس از تحریمهای شدید
اقتصادی در چند سال اخیر در برنامه اقتصاد مقاومتی و تابآوری اقتصادی دولت، اهمیت ویژهای پیدا کرده
است.
هدف از انجام این مطالعه پژوهشی، شناسایی حلقههای مفقوده در ساختار تولیدی کشور است. این شناسایی
با بررسی و تعیین منشا ساخت اقلام واردات کشور به تفکیک کدهای چهاررقمی آیسیک صورت گرفته است.
اقلام واردات گمرکی کشور در سال ۹۹۱۹ برحسب کدهای تعرفه ) HS ( بالغ بر ۹۰۹۰ قلم میگردد. تنظیم
کدهای متناظر بین کدهای HS و کدهای آیسیک و کدهای BEC یکی از نوآوریهای این پژوهش بوده که با
استفاده از دستورالعملها و راهنمایی دریافتی از دفتر آماری سازمان ملل امکانپذیر شده است.
یکی از ویژگیهای جدول تناظر تدوین شده در این پژوهش، شناسایی اقلام واردات از نظر مراحل طی شده در
زنجیره تولید آنها است که بخش اعظم آن به دو صورت خام و فراوری شده وارد چرخه تولید داخلی کشور
میشود.
فرض ما در این تحقیق، این است که هر کالای وارداتی که عمده زنجیره ارزش تولید آن در کشور مبدا طی
شده و بهصورت فراوری شده وارد کشور شود، مبین وجود حلقههای مفقوده تولید در ارتباط با آن کالا است.
کل اقلام وارداتی کشور در سال ۹۹۱۹ برحسب منشا ساخت در قالب ۹۱۴ رشته فعالیت تولیدی به تفکیک
کدهای چهاررقمی آیسیک شناسایی شدهاند.
در هر رشته فعالیت تولیدی )در سطح کدهای چهاررقمی آیسیک( اقلام وارداتی به تفکیک درجه فراوری )خام
یا فراوریشده( مورد شناسایی قرار گرفته است و میتوان از آن برای ارزیابی حلقههای مفقوده تولید کشور
مرتبط با آن کالا استفاده کرد.
مهمترین یافتهها
از ۹۱۴ رشته فعالیت تولیدی در سطح کد چهاررقمی آیسیک، مطابق طبقهبندی استاندارد بینالمللی، ۹۲۲
رشته در ذیل یکی از گروههای ۲۹ گانه بخشهای اقتصادی به اسم بخش پ-تولید صنعتی )ساخت( قرار
میگیرد. شناسایی اقلام واردات نشان داده است که بیشترین اقلام وارداتی در شمول صنعت ساخت این رشته
فعالیتهای تولیدی قرار گرفتهاند.
بیش از ۹۲ درصد واردات کشور در این سال از منشا رشته فعالیتهای بخش تولید صنعتی است که بیش از
۰۰ درصد آن را واردات واسطهای فراوری شده تشکیل میدهد؛ معنایش این است که قسمت اعظم ارزش
افزوده در زنجیره ارزش تولید این اقلام در کشورهای صادرکننده ایجاد شده است و تنها عملیات مونتاژ یا
ترکیب این اقلام برای تولید محصول نهایی در کشور انجام میگیرد که ارزش افزوده اندکی را ایجاد میکند.