مقایسه ایران و اقتصادهای نوظهور در خط سیرها و شاخص های بنیادین توسعه: دوره زمانی ۲۰۲۰ - ۱۹۸۰

پیدایی اقتصادهای نوظهور یکی از مشخصههای بنیادین امر توسعه در روزگار جدید است؛ بهطوری که بازخیزی
چین، هند و برزیل، دورنمای ژئوپلیتیک جهانی را دگرگون میکند. نگاه اجمالی به اسناد بالادستی توسعه در
کشور که اهم آنها سند چشمانداز ۰۰۱۰ و پیشنویس سند الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت در افق ۰۰۲۱ است؛
نشان میدهد که ورود ایران به جرگه اقتصادهای نوظهور و تبدیل ایران به قدرت اقتصادی منطقهای، بهویژه در
متن سند چشمانداز، تصریح شده است. بدیهی است گذار ایران به جایگاه یک اقتصاد نوظهور یا بهتر است بگوییم،
عدم توفیق کنونی کشور در ارتقاء به رده اقتصادهای نوظهور، حدود و ثغوری دارد که گزارش کنونی با عنوان
درصدد بیان تطبیقی آن است. » مقایسه ایران و اقتصادهای نوظهور در شاخصها و روندهای بنیادین توسعه «
گزارش حاضر مشتمل بر سه بخش است: بخش نخست، شامل تعریف طبقهبندی اقتصادهای نوظهور، اهمیتیابی
آنها در کلانروندهای توسعه جهانی و نیز ارائه خطسیرهای مشخص تاریخی این کشورهاست. اقتصاد نوظهور،
طبق تعریف، یک اقتصاد ملی است که در فرایند پیشرفت یافتگی قرار دارد و دارای سهم افزایشی در رشد اقتصاد
جهانی است. وجه مشترک همه اقتصادهای نوظهور مشارکت در تجارت و بازارهای جهانی همگام با رشد اقتصادی
و تقلا برای همپایی در تکنولوژیهای بالا بوده؛ فرایندی گلوله برفی که پس از جنگ جهانی دوم ابتدا هسته
مرکزی شرق آسیا )کره جنوبی، تایوان، سنگاپور( شروع شده و اخیرا جغرافیای دیگر مناطق جهان )از چین و هند
گرفته تا برزیل و ترکیه( را درگیر کرده است.
برای اینکه نشان دهیم قدرتیابی اقتصادهای نوظهور از آغاز سده بیستویک و بهویژه از هنگام بروز بحران مالی
۲۱۱۹ ، چگونه به یکی از کلانروندهای اقتصاد و تجارت بینالملل تبدیل شده، ریشه رویدادهای اخیر را پسکاوی
۰ نشان دادهایم که - و خط سیرهای تاریخی در ساخت و تکوین اقتصادهای نوظهور را بررسی کردیم. در بند ۲
اقتصادهای نوظهور مدل در این گزارش- چین، هند، ترکیه و برزیل- و بعضا ایران، همگی کم و بیش خطسیرهایی
چون پیشینه مستعمره شدن )وابسته شدن(، زمینه ژئوپلیتیکی، تهدیدهای امنیتی، اصلاحات ارضی و اصلاحات
نهادی را از سر گذراندهاند؛ اما آنچه تفاوت ایران با مدلهای فوق را رقم زده آن است که اصلیترین نمود از
خطسیرهای تاریخی یعنی زمینه ژئوپلیتیکی و اصلاحات نهادی در ایران غایب بوده و از این نظر گذار توسعهای
چهار دهه اخیر ایران با مفهوم اقتصاد نوظهور همخوان نیست.