بررسی تاثیرات فلزات سنگین و پارامترهای محیطی بر تنوع زیستی خاک (دم فنریان؛ Hexapoda: Collembola)

رشد روزافزون جمعیت، گسترش فاضلاب­های صنعتی و شهری و عدم تصفیه صحیح به طور قابل توجهی منجر به افزایش سطح فلزات سنگین در اکوسیستم خاک گشته است. پیشگیری از اثرات فلزات سنگین بر سلامت اکوسیستم خاک نیازمند انتخاب شاخص­های زیستی مناسب است. تحقیق حاضر به بررسی تاثیرات فلزات سنگین و پارامترهای محیطی موثر خاک روی جنس­های دم­فنریان از بندپایان می­پردازد. بدین منظور در دو مرحله از ایستگاه هایی در محیط پیرامون تصفیه­خانه­های فاضلاب صنعتی و شهری چرمشهر، خین­عرب و پرکندآباد شهرستان مشهد در ایران نمونه­برداری انجام شد. ۲۸ نمونه خاک که هر نمونه از اختلاط چهار زیر نمونه به دست آمده بودند، از تعداد ۱۴ ایستگاه جمع­آوری گردیدند. درمجموع ۱۵ جنس از دم­فنریان از منطقه مطالعاتی شناسایی شد. تمامی این جنس­ها برای اولین بار از شهرستان مشهد گزارش شده­اند. نتایج حاصل از مقایسه غلظت پارامترهای شیمیایی و جنس­های دم­فنریان نشان داد بین آن­ها همبستگی وجود دارد. تعداد جنس با دو فلز آهن و کروم همبستگی منفی داشت و از بین عناصر دیگر مورد آنالیز، تنها کربن کل دارای همبستگی مثبت و معنی داری با تعداد جنس دم­فنریان است. نتایج تحلیل تطابق متعارفی نشان داد که واکنش فراوانی هر یک از جنس­های دم­فنریان نسبت به پارامترهای محیطی متفاوت است. بنابراین با وجود اینکه دم­فنریان به عنوان شاخص­های زیستی مناسب توصیه می­گردند، باید به این امر توجه داشت که تنوع زیستی به طور متفاوتی به عوامل غیر زیستی محیط پاسخ می­دهد و این مهم باید در مدیریت اکوسیستمی مد نظر قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

آلودگی ، شاخص های زیستی ، تنوع زیستی ، فلزات سنگین ، محیط زیست