برآورد عملکرد برخی از محصولات زراعی دیم در اراضی آبی زراعی و باغی فعلی کشور

با توجه به وقوع کم­آبی در آینده، احتمال می­رود بخشی از زمین­های آبی و باغی فعلی کشور، امکان کشت محصولات آبی را نداشته باشند، ولی احتمال دارد بتوان در این اراضی تولیدات دیم به­عمل آورد. اما این که با توجه به نوع خاک و اقلیم چه پتانسیلی برای کشت محصولات دیم وجود دارد، نامشخص است. بنابراین، در این مطالعه پتانسیل تولید محصولات گندم (Triticum aestivum)، جو (Hordeum vulgare L.)، نخود (Cicer arietinum L.)، عدس (Lens culinaris Medik) و کلزا (Brassica napus) به صورت کشت دیم در اراضی آبی (زراعی و باغی) فعلی مدل­سازی شد. برای تعیین عملکرد از مدل SSM-iCrop۲ و برای رسم نقشه­ها از ArcGIS استفاده شد. عملکرد کشاورزان در این اراضی به دو صورت ۵۰ و ۷۰ درصد پتانسیل عملکرد در نظر گرفته شد. همچنین عملکردهای حاصله به چهار گروه عالی، خوب، متوسط و نامناسب طبقه­بندی شدند. این طبقه­بندی بر اساس صرفه اقتصادی – زراعی برای برداشت محصول می­باشد. چنانچه با مدیریت مطلوب عملکرد کشاورزان به ۷۰ درصد پتانسیل برسد برای گندم دیم همه استان­ها در گروه متوسط به بالا (۳، ۱۸ و ۱۰ استان در گروه عالی، خوب و متوسط) قرار می­گیرند، برای جو دیم ۳۰ (۳، ۱۰ و ۱۷ استان در گروه عالی، خوب و متوسط) و نخود دیم ۳۰ (۳، ۶ و ۲۱ استان در گروه عالی، خوب و متوسط)، عدس دیم ۳۱ (۱۳ و ۱۸ استان در وضعیت خوب و متوسط) کلزا ۳۰ استان (۴، ۵ و ۲۱ استان در گروه عالی، خوب و متوسط) در گروه متوسط به بالا قرار خواهند گرفت. بر اساس ۷۰ درصد پتانسیل عملکرد کلزا، جو و نخود فقط یک استان در گروه نامناسب قرار گرفته است. از طرفی، اگر با مدیریت نامناسب، عملکرد کشاورزان به ۵۰ درصد عملکرد پتانسیل برسد برای گندم دیم ۳۰ (۲، ۲ و ۲۶ استان در گروه عالی، خوب و متوسط)، برای جو دیم ۲۸ (۴ و ۲۴ استان در گروه خوب و متوسط) و نخود دیم ۱۸ (۴ و ۱۴ استان در گروه خوب و متوسط)، عدس دیم ۲۸ (۳ و ۲۵ استان در وضعیت خوب و متوسط) کلزا ۲۵ استان (۵ و ۲۰ استان در گروه خوب و متوسط) در گروه متوسط به بالا قرار خواهند گرفت. بر اساس ۵۰ درصد پتانسیل عملکرد گندم، جو، کلزا، نخود و عدس دیم به­ترتیب ۱، ۳، ۶، ۱۳ و ۳ استان در گروه نامناسب قرار گرفتند. طبق نتایج این مطالعه، در صورتی­که مدیریت نامناسبی صورت گیرد، بخش عمده­ای از استان­های کشور از نظر عملکرد در گروه متوسط و نامناسب قرار خواهند گرفت و تولیدات کشاورزی پاسخگوی نیاز کشور نخواهد بود. بنابراین، لازم است برای کشت محصولات دیم به مدیریت­های زراعی توجه ویژه­ای اختصاص یابد، زیرا تنها در صورتی که ۷۰ درصد پتانسیل عملکرد حاصل شود، تولیدات کشاورزی کشور در وضعیت قابل قبولی قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه ها:

پروتکل گیگا ، حبوبات ، عملکرد قابل دستیابی ، غلات ، مدل سازی