تاثیر شرایط محیطی بر بنیه بذر سویای نواحی مختلف ایران

شرایط محیطی در طی نمو، رسیدگی و حتی در طی دوره­ی پس از برداشت بذور سویا می­تواند روی جوانه­زنی و بنیه بذور حاصله تاثیر بگذارد و گستره وسیعی از عوامل از جمله: شرایط آب و هوائی منطقه (بارش، دما، رطوبت نسبی و..)، انواع تنش­ها، تغذیه و سایر را در بر می­گیرد. برای پی بردن به تاثیرشرایط محیطی محل تشکیل بذر روی بنیه بذور حاصله، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی (طرح آشیانه­ای) در آزمایشگاه بذر دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با ۱۴ محموله بذری داخل رقم شامل: دی­پی­ایکس(گرگان، گنبد، علی­آباد، آزاد شهر و کردکوی)، سحر (گرگان، گنبد، ساری، بابلسر، کردکوی و علی­آباد)، ویلیامز (اردیبل و گنبد) و هیل ساری، جمع آوری شده از نواحی مختلف ایران، به­ اجرا در آمد. برای شناخت اختلاف توده­های بذری از نظر بنیه بذر در ابتدا آزمون­­های رشد گیاهچه، جوانه­زنی استاندارد و در مرحله بعد آزمون تسریع پیری انجام شد و بدنبال آن آزمون رشد گیاهچه و جوانه­زنی نیز روی بذور زوال یافته اجرا گردید. نتایج نشان داد که شرایط محیطی به شکل معنی­داری سبب ایجاد بنیه­های مختلف بذر در محموله­های بذری داخل هر رقم شده ­است. از بین ۵ محموله رقم دی­پی­ایکس، محموله گرگان و کردکوی به ترتیب بیشترین و کمترین بنیه بذر را از خود نشان دادند. محموله بابلسر و ساری از رقم سحر نیز بهتر از سایرین عمل کردند و محموله کردکوی با هدایت الکتریکی ۴۶/۲۶ میکرو زیمنس بر سانتی متر از کمترین بنیه بذر در بین محموله­های رقم سحر برخوردار بود. در بین محموله­های رقم ویلیامز نیز بالاترین درصد جوانه زنی و کمترین نشت الکترولیت را محموله اردبیل از خود بروز داد. همبستگی منفی معنی­داری نیز بین نتایج آزمون هدایت الکتریکی با آزمون رشد گیاهچه و درصد گیاهچه نرمال بدست آمد و هر دو آزمون به­خوبی تفاوت محموله­های بذری از نظر بنیه بذر را نمایان ساختند. بنابراین نظر به نقش بارز محیط در شکل گیری درجات مختلف بنیه بذور در داخل یک رقم مشابه، در تعیین منطقه مناسب برای تولید بذر با بنیه بالا، اطلاع تولید کنندگان بذر از شرایط آب و هوایی، تغذیه­ای و غیره بسیار مهم خواهد بود.

کلیدواژه ها:

بنیه بذر ، سویا ، شرایط محیطی و توده بذری