استفاده تلفیقی از آب شور و غیر شور در کشت سورگوم و آفتابگردان در دشت سیستان

طی سالیان اخیر محققان به استفاده تلفیقی از آب شور و غیر شور، از طریق اختلاط آبها قبل از آبیاریها یا استفاده تناوبی از آنها در طول فصل کشت، توجه بسیار کرده اند. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کاربرد آب شور و غیر شور و اثر تلفیق آنها بر عملکرد سورگوم و آفتابگردان و تاثیر روشهای مذکور بر میزان تجمع املاح در اعماق مختلف خاک انجام گرفت. بدین منظور، آزمایشی در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی با شش تیمار و سه تکرار (در مجموع ۳۶ کرت) طی سال های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل انجام شد. خاک مزرعه آزمایشی در طول ناحیه ریشه بافت لوم رسی با میانگین شوری ۳۶/۱ دسی زیمنس بر متر داشت. تیمارهای آزمایش شده شامل تیمار شاهد (۱۰۰% آب غیر شور با شوری ۲/۱ دسی زیمنس بر متر)، کاربرد دوسوم آب شور، یکدوم آب شور، یکسوم آب شور، ۹۰ درصد آب شور، و ۱۰۰ درصد آبیاری با آب شور با شوری ۲/۱ دسی زیمنس بر متر بود. در هر یک از تیمارهای تلفیقی مذکور، ابتدا از آب شور برای خیس کردن زمین و سپس از آب غیر شور برای تکمیل آبیاری استفاده شد. شاخصهای زراعی بررسی شده، شامل وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، وزن خشک اندام هوایی، ارتفاع بوتهها، و شاخص سطح برگ بودند. نتایج نشان داد در هر دو کشت، پس از تیمار شاهد، تیمار کاربرد یکسوم آب شور بهترین عملکرد را از نظر صفات فیزیولوژیکی گیاه و همچنین تعدیل شوری در نیمرخ خاک نسبت به سایر تیمارها دارد. هرچند اختلاف تیمار کاربرد یکسوم آب شور با تیمارهای یکدوم و دوسوم آب شور در قالب صفات برای آفتابگردان از نظر آماری (۰۵/۰ ≥ p) معنادار نبود، در مورد سورگوم میانگین وزن خشک و شاخص سطح برگ در تیمار یکسوم آب شور تفاوت معناداری (۰۵/۰ ≥ p) با تیمار شاهد نداشت. همچنین، تیمار کاربرد یکسوم آب شور در هر دو کشت پس از تیمار شاهد کمترین میزان هدایت الکتریکی عصاره اشباع را در لایههای ۰ تا ۲۰ و ۲۰ تا ۴۰ سانتیمتری (حدود ۵/۲ دسی زیمنس بر متر) و لایه ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتری (کمتر از ۲ دسی زیمنس بر متر) نسبت به سایر تیمارها داشت. با توجه به نتایج این تحقیق، به نظر میرسد اینگونه تلفیق آب شور و غیر شور، با هر نسبتی، کارایی بالایی در کاهش تاثیر تنش شوری بر گیاه و تعدیل املاح در نیمرخ خاک دارد.

کلیدواژه ها:

تعدیل املاح ، تلفیق آب شور و غیر شور ، زابل ، صفات فیزیولوژیکی ، عملکرد آفتابگردان ، عملکرد سورگوم