ارزیابی کارایی پلی اکریل آمید (PAM) در افزایش پایداری خاکدانه و کاهش فرسایش خاک های مارنی اراضی شیب دار استان زنجان

هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر مقادیر بهینه پلی اکریل آمید در تثبیت شیب های ناپادار است. تپه های ناپایدار اگر بدون عملیات حفاظتی مناسب تحت کشت و زرع قرار گیرند، صدمات جبران ناپذیری به کشاورزی منطقه در اثر تخریب خاک و کاهش توان تولید وارد می شود. آزمایش ها بر روی خاک های نمونه برداری شده از تپه های مارنی (دارای بافت رسی) بخش سرچم استان زنجان و با استفاده از تشتکی شیب پذیر به ابعاد ۱×۱ متر (قابل تنظیم از صفر تا ۵۰ درصد) و با استفاده از یک شبیه ساز باران با نازل جارویی در آزمایشگاه حفاظت خاک موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور انجام گرفت. تمام تیمارها به منظور بررسی تاثیر آنها در میزان فرسایش و رسوب در سه شدت بارندگی (۲۵، ۵۰ و ۷۵ میلیمتر بر ساعت) و نیز در چهار شیب نسبتا تند (۱۵، ۲۰، ۲۵ و ۳۰ درصد) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج این بررسی نشان داد که استفاده از پلی اکریل آمید در شیب های تند تاثیر چندانی در کاهش رواناب و پاشمان هوایی ذرات به سمت پایین شیب نداشت، در حالی که استفاده از آن کارآیی نسبتا زیادی در کاهش رسوب تولیدی داشت. مقاومت برشی سطح خاک داخل فلوم نیز با اضافه کردن پلی اکریل آمید به خاک در اثر افزایش پایداری خاکدانه ها افزایش یافت. همچنین نتایج حاصل از اندازه گیری شاخص پایداری خاکدانه و میانگین وزنی قطر نشان داد که می توان با تیمار خاک توسط پلی اکریل آمید در اثر بهبود خواص فیزیکی آن تشکیل سله سطحی را کاهش داد. برخی از پارامتر های موثر در فرسایش خاک های تیمار شده با پلی اکریل آمید نیز توسط مدل رگرسیون خطی چند متغیره مورد پیش بینی قرار گرفت. در نهایت به علت کوتاه بودن دوام پلی اکریل آمید با توجه به صرفه اقتصادی آن پیشنهاد می شود که آن را به صورت تقسیط و بعد از وقوع بارندگی های اصلی به کار برد.

کلیدواژه ها:

استان زنجان ، پلی اکریل آمید ، شیب های تند ، شبیه سازی باران ، فرسایش خاک