ارزیابی پاسخ های رشدی، عملکردی و فیزیولوژیکی خیار شاخدار آفریقایی (Cucumis metuliferus L.) به تنش کم آبیاری

تنش خشکی به­عنوان یک تنش غیرزیستی مهم رشد و عملکرد گیاهان را کاهش می­دهد. به منظور بررسی اثر تنش کم آبیاری بر رشد، عملکرد و شاخص­های فیزیولوژیکی خیار شاخدار آفریقایی، آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان در سال ۱۳۹۸ انجام شد. سطوح آبیاری شامل سه سطح ۱۰۰، ۸۰ و ۶۰ درصد نیاز آبی گیاه بود. نتایج نشان داد که تنش کم­آبیاری، رشد و عملکرد میوه را بطور معنی­داری کاهش داد. کمترین طول بوته، تعداد میوه (۹/۱۰) و عملکرد بوته (۶/۱ کیلوگرم) در تیمار کم آبیاری ۶۰ درصد حاصل شد. وزن میوه تحت تاثیر تنش کم­آبیاری افزایش یافت و بیشترین وزن متوسط میوه (۰۵/۱۶۴ گرم) در تیمار کم آبیاری ۸۰ درصد حاصل شد. کیفیت میوه به­طور معنی­داری تحت تاثیر تیمار آبیاری قرار گرفت. سفتی بافت میوه و مقدار ویتامین ث تحت تنش کم­آبیاری کاهش یافت و مواد جامد محلول کل، مقدار فنل کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی میوه افزایش یافت به­طوری که بیشترین مقدار مواد جامد محلول (۴۳/۴ درصد بریکس)، فنل (۶/۷ میلی­گرم بر گرم وزن تر) و ظرفیت آنتی­اکسیدانی (۷۸/۴۸ درصد) و حداقل مقدار ویتامین ث (۰۲/۱۰ میلی­گرم بر ۱۰۰ میلی­لیتر) و سفتی بافت میوه (۷۳/۲ کیلوگرم بر سانتی­متر مربع) در تیمار کم آبیاری ۶۰ درصد مشاهده شد. با افزایش تنش کم­آبیاری، محتوای نسبی­آب برگ و محتوای کلروفیل، غلظت عناصر فسفر و پتاسیم برگ کاهش یافت. درصد نشت­یونی، محتوای کاروتنوئید و تجمع پرولین در پاسخ به افزایش تنش کم­آبیاری به طور معنی­داری افزایش یافت. در تیمار کم آبیاری ۸۰ درصد، اگرچه عملکرد میوه ۹/۱۳ درصد کاهش یافت ولی در مصرف آب ۲۰ درصد صرفه­جویی شد و با افزایش مواد جامد محلول و ظرفیت آنتی­اکسیدانی، کیفیت میوه و اندازه میوه بهبود یافت.

کلیدواژه ها:

پرولین ، ظرفیت آنتی اکسیدانی ، عملکرد ، نشت یونی ، وزن میوه