اثر نظام های خاک ورزی و مدیریت بقایای برنج بر عملکرد دانه و اجزای آن در کلزا (Brassica napus L.) به عنوان کشت دوم در شالیزار

به منظور بررسی اثر نظام های مختلف خاک ورزی و مدیریت بقایای برنج بر عملکرد دانه و اجزای آن و عملکرد روغن در کلزا ( رقم هایولا ۳۰۸ ) به عنوان کشت دوم در شالیزار، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۳ تکرار در سال های زراعی ۸۳-۱۳۸۲ و ۸۴-۱۳۸۳ در اراضی شالیزاری موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت به اجرا درآمد. عوامل آزمایشی شامل نظام های خاک ورزی در سه سطح: بدون خاک ورزی، خاک ورزی حداقل (یک بار روتیواتور در عمق ۱۵-۱۰ سانتی متری و خاک ورزی متداول (شخم با گاوآهن برگردان دار در عمق ۳۰ سانتی متری + روتیواتور) و مدیریت بقایای برنج در دو سطح (خارج نمودن بقایا و باقی گذاشتن بقایا) بود. تراکم بوته، تعداد خورجین در گیاه، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیکی، درصد روغن، عملکرد دانه و شاخص برداشت و عملکرد روغن و نسبت کربن به نیتروژن (C/N) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میان سطوح مختلف خاک ورزی از نظر صفات عملکرد دانه و روغن، عملکرد بیو لوژیک، شاخص برداشت، تراکم بوته و تعداد خورجین در گیاه، تفاوت معنی داری وجود داشت. علاوه بر این، اثر مدیریت بقایا و اثر متقابل نظام خاکورزی × مدیریت بقایا نیز بر هیچ یک از خصوصیات به جز تراکم بوته معنی دار نبود. کمترین میزان عملکرد دانه و روغن به تیمار بدون خاک ورزی و باقی گذاشتن بقایا اختصاص داشت. تیمار خاک ورزی مرسوم با میانگین عملکرد دانه ۲۲۲۵ کیلوگرم در هکتار و تیمار خاک ورزی حداقل با میانگین عملکرد دانه ۲۰۳۲ کیلوگرم در هکتار و اختلاف معنی داری با تیمار بدون خاک ورزی با میانگین عملکرد دانه ۱۴۵۵ کیلوگرم در هکتار داشتند. به طور کلی، با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، به نظر می رسد که علیرغم بیشتر بودن عملکرد در نظام خاک ورزی متداول، استفاده از نظام خاک ورزی حداقل در هر دو حالت باقی گذاشتن و خارج نمودن بقایا به دلیل کاهش عملیات خاک ورزی به علت کاهش هزینه ها دارای برتری نسبی می باشد.

کلیدواژه ها:

نظام های خاک ورزی ، مدیریت بقایا ، اجزای عملکرد ، عملکرد دانه ، عملکرد روغن و کشت دوم