بررسی تاثیر انتظارات تورمی بر مصرف در ایران: انتظارات تطبیقی در برابر عقلایی (رهیافت کالمن فیلتر)

معرفی:رشد مداوم سطح عمومی قیمت ها در ایران، حاکی از روند افزایش کلی قیمت ها است. پویایی تورم کوتاه مدت و تعامل ادواری با متغیرهای واقعی اقتصادی، یک مساله محوری در اقتصاد کلان و بخصوص در تجزیه و تحلیل سیاست های پولی است. با توجه به اهمیت انتظارات تورمی، این مطالعه به بررسی چگونگی شکل گیری آن با در نظر گرفتن انتظارات تورمی تطبیقی و عقلایی می پردازد. متدولوژی:ازآن جایی که ارتباط بین انتظارات تورمی و مصرف کاربرد مهمی در تعیین سیاست های اقتصادی دارد، این ارتباط طی دوره زمانی ۱۳۶۷:۱ الی ۱۳۹۵:۴ با در نظر گرفتن لگاریتم مصرف، لگاریتم درآمد و لگاریتم تورم به عنوان متغیرهای تحقیق بررسی می شود.  تمام سری داده های مورداستفاده در این تحقیق از مرتبه یک است، بدین معنا که برای مانا شدن تنها نیازمند یک بار تفاضل گیری از آن ها است. از آنجا که در میان مدل­های مختلف مصرف، فریدمن در وارد نمودن نقش انتظارات به نظریه مصرف نقش مهمی داشته و از پول داغ سخن به میان آورده است از تئوری وی در مدل استفاده شده است. به منظور مدل سازی متغیرهای غیرقابل مشاهده همچون انتظارات تورمی عقلایی از مدل های فضا-حالت که این امکان را به وجود می­آورند که متغیرهای مشاهده نشده، هم در تخمین مدل مورداستفاده قرار گیرند و هم اینکه بتوان آن ها را در مدل تخمین زد استفاده شده است. در این راستا  از الگوریتم فیلترکالمن که یک روش بازگشتی قوی برای پیش­بینی­های بهینه از متغیرهای غیرقابل مشاهده و برآوردهای کارا از پارامترهای مدل­های فضا-حالت  مبتنی بر امید ریاضی استفاده شد. همچنین  از روش تعدیل جزئی نیز به منظور مدل سازی انتظارات تورمی تطبیقی استفاده شده است. برای برآورد سازگار باید از روش هایی که درون زایی متغیرها را لحاظ می­کنند، استفاده کرد. همچنین به دلیل آنکه متغیرهای تحقیق جمعی از مرتبه یک می­باشند، چنانچه رابطه هم انباشتگی میان آن ها وجود نداشته باشد از فرم تفاضلی آن ها باید استفاده کرد. براساس قضیه نمایش گرنجر در صورتی که میان متغیرها رابطه هم­انباشتگی وجود داشته باشد یک نمایش تصحیح خطا میان متغیرها وجود خواهد داشت. اثبات  درون زایی روابط مربوط به انتظارات در فضای اقتصادی و لذا به دلیل وجود، مدل تصحیح خطا را با روش GMM تخمین می­زنیم. یافته ها:نتایج تحقیق نشان می دهد که در اقتصاد ایران تاثیر انتظارات تورمی عقلایی در بلندمدت بر مصرف مثبت و معنی دار بوده؛ بدین صورت که با یک درصد افزایش در سطح تورم انتظاری حدود ۶ درصد میزان مصرف افزایش خواهد یافت  اما در کوتاه مدت رابطه معنی داری میان انتظارات عقلایی و مصرف وجود ندارد. تاثیر انتظارات تورمی تطبیقی بر مصرف نیز مثبت و معنی دار تخمین زده شده است؛ بدین صورت که یک درصد افزایش تورم انتظاری تطبیقی منجر به افزایش مصرف به میزان ۲ درصد خواهد شد.در مورد تورم انتظاری تطبیقی وجود رابطه مثبت میان تورم انتظاری و مصرف تایید می­شود، به گونه­ای که کشش  مصرف نسبت به تورم انتظاری ۲ درصد است. به بیانی دیگر یک درصد افزایش تورم انتظاری تطبیقی منجر به افزایش مصرف به میزان ۲ درصد خواهد شد. نتیجه:در جنبه کاربردی این تحقیق می توان گفت از آن­جا­که اقتصاد ایران در شرایط رکود تورمی به سر می­برد: ۱-مدیریت انتظارات تورمی از طریق یک چارچوب ارتباطی کارا با عوامل اقتصادی می­تواند سیستم قیمت­گذاری گذشته­نگر را به آینده­نگر تبدیل کند و هزینه­های حقیقی تورم­زدایی را کاهش دهد.۲- سیاستگذار باید ترتیبی اتخاذ نماید تا انتظارات تورمی جامعه تشدید نگردد، چرا که این موضوع می تواند از طریق تشدید مصرف و افزایش تقاضای کل خود به تورم دامن زند. سپس در این راستا انتظارات تورمی گسترش می یابد. اتفاقی که در چند سال اخیر مرتب اتفاق افتاده است. ۳-همچنین به دلیل تاثیر تغییرات مصرفی بر تقاضای کل و تاثیر تقاضای کل بر تصمیمات سرمایه­گذاری شرکت­ها، توجه سیاستگذار پولی و بانک مرکزی در مورد کنترل انتظارات تورمی به دلیل تاثیر مستقیمی که بر مصرف دارد بیش از پیش مورد نیاز است. در این راستا سیاستگذار در اعمال سیاستهای خود باید مراقب باشد تا انتظارات تورمی را تشدید نکند، بعنوان مثال چه سیاستهایی را اعمال کند (یا نکند) و چه سیاستهایی را اعمال کند (یا نکند) خود بر شکل گیری انتظارات مثبت یا مخرب تورمی نقش دارد. به هر حال در رعایت نکته مزبور می بایست در هر سیاستی از مشاوران اقتصادی خبره نظر بخواهد.۴- هم چنین سیاست های ضد تورمی که موجب کنترل تورم می شود خود بر انتظارات تورمی تاثیری مطلوب می گذارد و لذا توصیه می شود.

کلیدواژه ها:

انتظارات تورمی ، انتظارات تطبیقی ، انتظارات عقلایی ، درآمد ، مصرف