لزوم تخصص پزشک از دیدگاه فقه با رویکرد انتقادی به دیدگاه صاحب جواهر

صاحب جواهر۱ نسبت به «حکم تکلیفی» درمان، بر اساس احوال «درمانگر»، سه گانه: «تخصص»، «بی تخصصی» و «اکتفا به تجربیات عادی در درمان» را تشکیل داده و با تکیه به برخی روایات، صورت اخیر را جایز دانسته اند. با توجه به اهمیت موضوع و زمینه سوء استفاده از این دیدگاه، پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه ای به ارزیابی آن پرداخته و نشان داده که چنین درمانی مصداق خطرپذیری بوده؛ قاعده اولی شرعی و عقلی، بر حرمت و قبح خطرپذیری است. مستندات ایشان هم به سبب ضعف سند یا ناتمامی دلالت، نمی تواند مساله را از تحت قاعده بیرون آورد؛ در ضمن، طبق ادله ی پرشماری، تخصص در پزشکی لازم است. ازاین رو دیدگاه صاحب جواهر۱ پذیرفتنی نیست، دست کم بر اطلاق کلامشان نمی توان صحه گذاشت و هر درمان و دارویی را با تجربه عادی تجویز کرد. این پژوهش ادعای ایشان را مختص به زمان های گذشته دانسته و با دستاوردهای کنونی پزشکی، به این نتیجه رسیده که امروزه خوددرمانی با درمان های پرخطر یا داروهای شیمیایی آسیب زا، به طور مطلق جایز نیست و در بیماری های خطیر نیز بسنده کردن به درمان های خانگی و داروهای سطحی جایز نیست؛ بلکه باید براساس دانش روز پزشکی، رفتار کرد. اما در بیماری های غیر خطیر، درمان های سنتی و داروهای گیاهی بی ضرر اشکال ندارد و مورد اخیر می تواند مصداق مدعای صاحب جواهر۱ باشد.

کلیدواژه ها:

اجتهاد در طب ، اهل خبره ، تجربیات عادی در درمان ، تخصص ، خطرپذیری ، درمان