بازشناسی جایگاه بقاع متبرکه در ساختار شهر و اثرات آن بر شکل دهی آیین های مذهبی (مطالعه موردی: مقبره ی علی بن مهزیار اهوازی)

برگزاری آیین ها در شهر بازتابی از زندگی جمعی و تقویت کننده ی پیوندهای اجتماعی است. اماکن و بقاع متبرکه، عناصر تاثیرگذار بر ساخت شهرها و هم پیوندی کالبد شهر ایرانی می باشند. بقاع مذهبی، بستر اجتماع گروه ها از نقاط مختلف و پیوند دهنده ی جریان مراسم ها و آیین ها می باشند. هدف این پژوهش بررسی جایگاه مقبره ی علی بن مهزیار اهوازی در ساختار فضای- کالبدی شهر اهواز و تاثیر آن بر شک لدهی به آیین های مذهبی به ویژه مراسم عزاداری تاسوعا و عاشورای حسینی در شهر اهواز می باشد. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و با استفاده از روش مشاهده و برداشت های میدانی و نیز بررسی نتایج حاصل از تحلیل های چیدمان فضا و مد لسازی گراف به دنبال انطباق جریان های مرتبط با آیین های مذهبی (جهت حرکت هیات های عزاداری) و ساختار موجود شهر و به ویژه موقعیت مقبره ی علی بن مهزیار است. در این مطالعه پس از برداشت های میدانی، مدل سازی اولیه ای با استفاده از رویکرد تئوری گراف و تحلیل داده ها با شاخص مرکزیت و سنجه های BC و DC انجام شد و سپس تحلیل چیدمانی از شهر اهواز و با استفاده از شاخص های هم پیوندی، اتصال و انتخاب انجام شد. نتایج حاصل گواه آن است که مقبره ی علی بن مهزیار نقش کانونی در جذب عزاداران از سطح محلات مختلف شهر و تقویت تعاملات اجتماعی و حضور شهروندان ایفا می کند. موقعیت کانونی مقبره در پیکربندی شهر گویای رابطه تنگاتنگ این عنصر موثر فضایی با الگوی اجتماعی شهر می باشد که در طی زمان به رغم تغییرات انجام شده همچنان در مرکز مراسمات آیینی و تعاملات اجتماعی قرار دارد.

کلیدواژه ها:

آئین های مذهبی ، پیکربندی ، چیدمان فضا ، بقعه ی علی بن مهزیار اهوازی