بررسی میزان شاخص های مسئولیت پذیری دانش آموزان در کتاب های فارسی دوره اول متوسطه بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

مسئولیت پذیری یکی از مهم ترین مهارت های لازم برای زندگی است. بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ایران مصوب ۱۳۹۱، نظام تعلیم و تربیت رسمی به عنوان مهم ترین عامل اعتلای فرهنگ در جامعه، مسئولیت آموزش و پرورش دانش آموزان را در ابعاد گوناگون بر عهده دارد. اما اگر اهداف نظام آموزش و پرورش، در کتاب درسی منعکس نشده باشند، نتیجه قابل قبولی در نظام تعلیم و تربیت به دست نخواهد آمد. هدف این پژوهش، تحلیل محتوای کمی و کیفی کتاب های ادبیات فارسی دوره اول متوسط سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰، برای بررسی میزان توجه به شاخص های مسئولیت پذیری بر اساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ایران بود. برای استخراج فراوانی مفاهیم مرتبط با مسئولیت پذیری از فهرست وارسی شامل ۴۰ شاخص استفاده شد و کلیه دروس کتاب های فارسی دوره اول متوسطه اعم از پایه هفتم، هشتم و نهم مورد بررسی قرارگرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که به جز شاخص هایی همچون «تکلیف گرایی در برابر خدا» و یا شاخص های مرتبط با مسئولیت پذیری نسبت به سرزمین، سایر شاخص ها مورد غفلت فراوانی واقع شده اند. به شاخص هایی همچون«خودباوری و عزت نفس»، «تلاش برای جبران اشتباهات» و «نظم پذیری و وقت شناسی» کمتر پرداخته شده و به شاخص هایی همچون «پذیرش عواقب کارهای خود، «قانون مداری»، «حفاظت از دیگران در برابر آسیب های اجتماعی»، «امانتداری»، «نوآوری» و «رعایت الگوی مصرف و پرهیز از اسراف» پرداخته نشده است. این خلاء آموزشی و پرورشی در محتوای کتاب های درسی در حالی است که ادبیات ایران و جهان، سرشار از اشعار و داستان های ارزشمند با درون مایه هایی در رابطه با مسئولیت پذیری است که می توان از آن ها بهره فراوانی برد.

کلیدواژه ها:

مسئولیت پذیری ، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ایران ، کتاب های فارسی ، دوره اول متوسطه ، نظام تعلیم و تربیت رسمی