تعیین سهم تغییر اقلیم و مداخلات انسانی در تغییرات آبدهی رودخانه حبله رود با استفاده از رویکرد تحلیل حساسیت هیدرولوژیکی مبتنی بر فرضیه بودیکو

تغییر اقلیم و مداخلات انسانی از جمله مهم ترین عوامل تاثیرگذار در پاسخ هیدرولوژیکی یک حوزه آبخیز هستند. چرخه هیدرولوژیکی به عنوان یکی از مهم ترین سامانه هایی است که تاکنون مورد مداخلات بشر قرار گرفته و جنبه های مختلف رفتار هیدرولوژیکی آن تغییر کرده است. منطقه مورد مطالعه در این تحقیق شامل بخش بالادست حوزه آبخیز حبله رود تا ایستگاه آبسنجی بنکوه است. در این پژوهش از رویکرد تحلیل حساسیت هیدرولوژیکی مبتنی بر فرضیه بودیکو که شامل روش های فو و ژانگ است به منظور تفکیک اثر تغییر اقلیم و مداخلات انسانی در کاهش آبدهی رودخانه حبله رود در محل ایستگاه های هیدرومتری سیمین دشت و دلیچای ( دوره آماری ۱۹۸۱ تا ۲۰۱۷ ) استفاده شد. میزان اثر تغییر اقلیم در دبی جریان ایستگاه های سیمین دشت و دلیچای، طبق روش فو به ترتیب کمتر از یک درصد و ۵۳ درصد و طبق روش ژانگ به ترتیب ۶- و ۹۳ درصد به دست آمد. در حالی که سهم مداخلات انسانی در تغییر دبی ایستگاه های سیمین دشت و دلیچای، طبق روش فو به ترتیب ۸۱- و ۱۵۳- درصد و طبق روش ژانگ ۹۴- و ۱۹۳- درصد محاسبه شده است. درصدهای منفی بیانگر اثر کاهنده و درصدهای مثبت بیانگر اثر افزاینده بر دبی جریان هستند. همانطورکه ملاحظه می شود در هر دو ایستگاه هیدرومتری مورد مطالعه، میزان تاثیر مداخلات انسانی بسیار بیش تر از تغییر اقلیم است. نکته مهم دیگر اینکه، اثر تغییر اقلیم بر تغییرات دبی جریان فقط مطابق روش ژانگ در ایستگاه هیدرومتری سیمین دشت کاهنده استبوده و در سایر موارد افزاینده است. بنابراین طبق نتایج به دست آمده در این پژوهش می توان بیان کرد که عامل اصلی کاهش آبدهی رودخانه های حوضه حبله رود مداخلات انسانی است و تغییر اقلیم سهم قابل ملاحظه ای در کاهش آبدهی رودخانه های حوضه حبله رود ندارد. هم چنین، نتایج بدست آمده بیان گر این است که در زیرحوضه دلیچای، مداخلات انسانی تاثیر شدیدتری بر کاهش آبدهی آن داشته است. بنابراین لازم است سیاست گذاران و مدیران منابع آب در جهت سیاست گذاری و مدیریت فعالیت های انسانی موثر در چرخه طبیعی آب اقدام نمایند. هم چنین از نتایج این مطالعه می توان به عنوان یک مرجع جهت توسعه، بهره برداری و مدیریت منابع آب در آینده استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

نقطه تغییر ، آزمون همگنی نرمال استاندارد ، آزمون بویژاند ، فرضیه بودیکو ، روش فو ، روش ژانگ