شیمی کانی، ژئوکرونولوژی و ژئوشیمی ایزوتوپی Rb-Sr و Sm-Nd گرانیت های آیراکان

گرانیت های آیرکان به­وسعت ۱۲ کیلومتر مربع در شمال­خاور روستای محمدآباد کوره­گز از توابع شهرستان خور و بیابانک و در انتهایی­ترین بخش شمال­خاوری نوار دگرگونی-آذرین جندق- عروسان رخنمون دارد. بخش غالب این گرانیت ها، از بیوتیت­گرانیت­های­پورفیروئیدی تشکیل شده ­است. چندین دایک و آپوفیز گرانیتی آپلیتی لوکوکرات به عنوان فاز ماگمایی متاخر، بیوتیت­گرانیت­های­ پورفیروئیدی را قطع کرده­اند. هر دو نوع سنگ دگرشکلی ­شکل­پذیر (میلونیتی ­شدن) و شکننده (کاتاکلاستی یا خردشدگی) شدیدی را متحمل شده­اند. شدت میلونیتی­شدن، در بیوتیت­گرانیت­های­پورفیروئیدی­ به­مراتب بیش تر است. بر اساس ویژگی­های ژئوشیمیایی، مقادیر نسبت­های ایزوتوپی ۸۷Sr/۸۶Sri، ۱۴۳Nd/۱۴۴Ndi و εNd، بیوتیت­ گرانیت­های­ پورفیروئیدی ­میلونیتی ­شده و گرانیت­های ­آپلیتی ­آیراکان، در دسته گرانیتوئیدهای پرآلومین نوع S قرار می گیرند. به­ترتیب مقادیر۸۷Sr/۸۶Sri  (۷۱۲۷۱۴/۰ و ۷۱۲۴۹۰/۰)، ۱۴۳Nd/۱۴۴Ndi (۵۱۱۵۲۲۷ و ۵۱۱۵۸۱/۰)، همراه با مقادیر منفی εNd (۱۹/۸- و ۱۳/۷-) برای بیوتیت گرانیت­های ­پورفیروئیدی­ و­ گرانیت های آپلیتی، نشان­دهنده سرچشمه گرفتن آن­ها از ذوب پوسته قاره­ای متاپلیتی است. بر اساس سن­سنجی U-Pb روی زیرکن، بیوتیت ­گرانیت­های­ پورفیروئیدی­­ و گرانیت­های ­آپلیتی­ آیراکان، به­ترتیب دارای سن­های۱۱±۵۴۵ و ۸/۳±۵۳۷ میلیون ­­سال پیش هستند. این مقادیر، نتیجه سن­سنجی U-Pb قبلی (۱۵±۵۴۹ میلیون ­سال­ پیش) را نیز تایید می­کند. بنابراین گرانیت های آیرکان یقینا، بخشی از سرزمین­های پی­سنگی و گندوانایی ایران به سن اواخر نئوپروتروزوئیک­- اوایل­کامبرین هستند.

کلیدواژه ها:

Granite ، Aplitie ، Mylonitisation ، Neoproterozoic ، Gondwanan ، Jandagh ، Arousan ، Khur o Biabanak ، Ayrakan ، گرانیت ، آپلیت ، میلونیتی شدن ، نئوپروتروزوئیک ، گندوانا ، جندق ، عروسان ، خور و بیابانک ، آیراکان