تغییرپذیری شاخص های حدی هیدرولوژیک در سناریوهای مختلف کاربری اراضی

در تحقیق حاضر تغییرپذیری شاخص های حدی هیدورلوژیک به واسطه تغییرات کاربری اراضی در حوزه آبخیز ماربره (استان لرستان) بررسی شد. به منظور تهیه نقشه های کاربری اراضی از روش حداکثر احتمال و نرم افزار ENVI استفاده شد. با توجه به نقشه های کاربری اراضی و داده های اقلیمی اقدام به ایجاد سناریوهای کاربری اراضی شد. پس از واسنجی و اعتبارسنجی مدل SWAT برایسناریوهای مختلف، مقادیر دبی جریان شبیه سازی و سپس شاخص های حدی هیدورلوژیک برای هر سناریو استخراج شد. تحلیل های آماری شاخص های حدی هیدرولوژیک با استفاده از روش های من کندال و آزمون t جفتی انجام شد. نتایج آزمون من کندال نشان داد که در سناریوی اول، روند کاهشی شاخص های جریان بیشینه شامل تداوم وقایع بیشینه، نسبت تعداد روزها با جریان بیشینه به تعداد روزها با جریان نرمال و نسبت تداوم وقایع بیشینه به تعداد وقایع بیشینه در سطح ۱ درصد معنی دار بودند. در سناریوی دوم، (به جز شاخص های حداکثر جریان شهریور، نسبت تداوم وقایع کمینه به تعداد وقایع کمینه و تعداد وقایع ییشینه) و در سناریوی سوم (به جز شاخص تعداد وقایع ییشینه) و چهارم (به جز شاخص حداکثر جریان شهریور)، تمام شاخص ها دارای روند معنی دار در سطح ۵ و یک درصد بوند. نتایج آزمون t جفتی نشان داد که شاخص های حداقل جریان فروردین و حداکثر جریان شهریور به ترتیب بین سناریوی اول با دوم و چهارم اختلاف معنی دار در سطح ۵ درصد داشتند. در شاخص های تعداد وقایع کمینه، تداوم وقایع کمینه، تداوم وقایع بیشینه، تعداد روزهای با جریان کمینه بر تعداد روزهای با جریان نرمال بین سناریوی اول و چهارم و در شاخص تعداد روزها با جریآن بیشینه بر تعداد روزها با جریان نرمال بین سناریوی اول با دوم و چهارم اختلاف معنی دار در سطح ۱ درصد وجود داشت. به طور کلی تغییر کاربری اراضی در حوزه آبخیز ماربره به ترتیب سبب افزایش و کاهش وقوع شاخص های جریان حداکثر و حداقل می شود. به طوریکه تغییرات شاخص های جریان حداقل نسبت به شاخص های جریان حداکثر محسوس تر بود.

کلیدواژه ها:

Marboreh watershed ، High flow ، Low flow ، SWAT model ، Mann-Kendall ، حوزه آبخیز ماربره ، جریان کمینه ، جریان بیشینه ، مدل SWAT ، من کندال