بررسی روند شکل گیری آموزش معماری ایران در دوره ی اسلامی (نظام سنتی استاد - شاگردی )

آموزش معماری در ایران تا حدود یک قرن پیش به شکل سنتی و انتقال سینه به سینه از استاد به شاگرد ادامه داشت که استمرار ساخت بناهای متنوع کارکردی ، اصیل ، زیبا و مستحکم در طول سال ها و نسل های متمادی در این سرزمین چه قبل و چه بعد از اسلام، گویای سلامت ، پویایی و قوت و کارآمدی این آموزش بوده است .این پژوهش قصد دارد در ابتدا ضمن شناخت ویژگی های معماری سنتی و نظام استاد شاگردی ؛ روند شکل گیری آموزش معماری ایران در دوره اسلامی را با توجه به مستندات برجای مانده از جمله فتوت نامه ها و سایر مکتوبات مرتبط را بررسی نماید. و هدف از پژوهش تبیین ویژگی های نظام سنتی استاد شاگردی و روند شکل گیری آموزش معماری ایران در دوره ی اسلامی است . روش تحقیق مورد استفاده در این مقاله ، روش تاریخی تفسیری می باشد و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و فضای مجازی و مطالعه تحقیقات پیشین صورت پذیرفت . در جمع بندی اطلاعات به دست آمده نیز از رویکرد تحلیلی تطبیقی بهره گرفته شده است . روش تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس مقایسه و تحلیل عقلی نگارنده استوار است . نتایج نشان می دهد روش معماری سنتی که به شکل شفاهی و سینه به سینه بوده و کمتر مکتوب شده است ، شریعت مداری و یکپارچگی آموزش حرفه با تعلیمات دین و مذهب را در دستور کار خود داشته که وجود تشکیلات مخفی و سری جوانمردان اهل تصوف و حرفه و فتوت نامه های متعدد صنوف از جمله صنف بنایان گویای این امر می باشد. آموزش در سنت عرصه پرورش، کشف استعدادها و انتقال دستاوردهاست و علاوه بر دانش و مهارت، اخلاق، حکمت و بینش هم اعطا می کند. نکته دیگر اینکه غیر از آموزش عملی و پای کار و در حین ساخت ، مستنداتی از وجود آموزش های نظری از جمله علوم هندسه ، ریاضی ، حیل ، اثقال، پیمایش ، موسیقی و نجوم نیز دیده می شود.

کلیدواژه ها:

آموزش معماری ، استاد-شاگردی ، معماری دوره اسلامی ، ایران.