مهاجرت گزینشی در ایران: الگوها و تفاوت ها

مهاجرت رخدادی گزینشی است و مهاجران نمونه تصادفی از جمعیت مبدا نیستند.این موضوعی است که این مقاله با استفاده از داده های سطح خرد سرشماریهای نفوس و مسکن ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ در چارچوب شاخص هایی نظیر شدت مهاجرت و سن در اوج مهاجرت به آن می پردازد.. از میان نظریات مطرح شده دراین باره، تلاش شده تا مفروضات نظریات مرتبط با چرخه عمر و زندگی که با واردکردن تعیین کننده های بلافصل سعی در نشان دادن اثرات این تعیین کننده ها در مشخص کردن الگوهای مهاجرتی در جوامع مختلف دارند موردبررسی قرار گیرند. نظریه تعیین کننده های بلافصل مهاجرت بر اثرگذاری برخی عوامل تغییر یابنده در زندگی فرد مانند ازدواج، شروع و پایان تحصیلات، و ورود به بازار کار که موجب تغییر وضعیت فرد در مراحل مختلف زندگی می شوند، بر گزینشی بودن فرایند مهاجرت تاکید دارد. نتایج بررسی نشان داد که در دهه ۹۵-۱۳۸۵ با تاخیر سنی (به ویژه برای مردان) و شدت کمتر مهاجرت در نقاط اوج آن روبرو بوده ایم. همچنین، نتایج نشان داد که شدت مهاجرت در تمام سنین در استان های بیشتر توسعه یافته بیشتر از سایر استان ها و در مناطق شهری بیشتر از مناطق روستایی بوده است. بعلاوه، بیشترین شدت مهاجرت در میان جوانان، مردان، افراد متاهل، و تحصیل کردگان دانشگاهی بوده است. در دوره ۹۵-۱۳۹۰ در مقایسه با دوره ۹۰-۱۳۸۵، تفاوت های جنسیتی مهاجرت کاهش یافته و احتمال مهاجرت افراد با تحصیلات دانشگاهی افزایش یافته است. ازاین رو، عوامل چرخه عمر و گذارهای زندگی با شدت مهاجرت هم خوانی داشته و در برخی دوره های چرخه زندگی مهاجرت به اوج خود می رسد.

کلیدواژه ها:

مهاجرت گزینشی ، شدت مهاجرت ، اوج مهاجرت ، توسعه یافتگی ، مهاجرت داخلی