مکان یابی مدارس با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل تاپسیس (نمونه موردی: منطقه ۱۸ شهر تهران)

مکان گزینی ناصحیح کاربری های شهری خصوصا کاربری آموزشی، منجر به ناهماهنگی بین نیازها و خدمات ارائه شده از سوی کاربری ها می شود. افزایش تعداد دانش آموزان و محدودیت منابع مالی، نبود برنامه ریزی، کمبود زمین مناسب، استفاده نکردن از برنامه ریزان شهری و سیستم اطلاعات جغرافیایی، باعث شده مکان یابی بهینه در اکثر فضاهای آموزشی اعمال نشود. در تحقیق حاضر منطقه ۱۸ شهر تهران به دلیل پراکنش ناهمگن مدارس آن مطالعه شد. لذا با هدف یافتن محل های مناسب استقرار مدارس در آینده این منطقه با استفاده از مدل تاپسیس در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی مکانیابی انجام شد. به این منظور معیارهای مورد نظر بر اساس نظر کارشناسان و تحقیقات گذشته در چهار گروه سازگار شامل، فاصله از فضای سبز، اماکن ورزشی، مراکز فرهنگی و مناطق مسکونی؛ نیمه سازگار، شامل: فاصله از آتش­نشانی و درمانی؛ ناسازگار شامل: فاصله از مراکز صنعتی، گورستان، مراکز تجاری، مراکز اداری، دامداری و مرغداری، حمل ونقل و انباری، و تاسیسات و تجهیزات شهری؛ و شبکه معابر شامل: معابر اصلی و معابر فرعی انتخاب شد. برای اولویت بندی و وزن دادن به معیارها از تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. بر اساس نتایج فاصله از مراکز صنعتی با ارزش ۱۸/۰ مهم ترین و فاصله از مراکز اداری با ارزش ۰۱۷/۰ کم اهمیت ترین لایه انتخاب شد. پس از هم پوشانی محدودیت تمام کاربری­ها و شعاع دسترسی مناطق مجاز برای ساخت مدارس از نقشه مکان یابی انتخاب و ۵ طبقه مناسب، نسبتا مناسب، متوسط، نسبتا نامناسب و نامناسب کلاس بندی شد که کلاس نامناسب با ۲۱۰۲۵۵ مترمربع و تنها با ۶۷/۶ درصد کمترین و طبقه متوسط با مساحت ۱۰۴۷۷۶۶ مترمربع و ۲۵/۳۳ درصد بیشترین سهم مساحت را دارد.

کلیدواژه ها:

تاپسیس ، سیستم اطلاعات جغرافیایی ، مدرسه ، مکان یابی ، منطقه ۱۸ تهران