پاسخگویی محیط فیزیکی جهت رشد و پرورش خلاقیت کودکان؛ راهبردهایی در طراحی معماری فضاهای آموزشی (مطالعه موردی؛ مدارس ابتدایی)

تربیت، پروراندن و رشد آدمی در هستی، متعالی کردن ابعاد وجود اوست. شخصیت هر انسانی متاثر از تربیت و آموزش او در سنین کودکی است. ازجمله مهم ترین مکان هایی که کودکان بیشترین زمان را در آن به فعالیت و آموزش سپری می کنند مدرسه است. یادگیری، تغییر در نگرش، روش، بینش و رفتار بر اساس تجربه می باشد. این تجربه فقط در مدرسه به دست می آید بنابراین در مدرسه باید زندگی کرد و زندگی آموخت. از طرفی خلاقیت از نظر جمعی، از مهم ترین عوامل پیشرفت سازمان ها و کشورها و از نظر فردی، در رشد شخصیت و رسیدن به تعادل ذهنی موثر است. برای داشتن جامعه و نسلی خلاق باید کودکان را خلاق پرورش داد. مدرسه محیطی برای تربیت نسل آینده است پس از این رو مدرسه نقش به سزایی در تقویت یا تخریب خلاقیت در جامعه دارد. علاوه بر روش های مدیریتی، برنامه های درسی، معماری بنای مدرسه نیز می تواند به تشویق خلاقیت در دانش آموزان کمک کند. باوجود اینکه برای پرورش این استعداد، موثرترین بازه زمانی، کودکی است، بیشتر مدارس ابتدایی موجود تلاش ناچیزی برای پرورش آن انجام می دهند. از این رو این مساله بستری لازم را برای نگارش پژوهش حاضر فراهم کرده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف مطالعه و ارائه روش های طراحی بهینه فضاهای بیرونی و درونی مدارس، برای تقویت قوای جسمی و ذهنی و خلاقیت کودکان و دستیابی به اصول طراحی فضای ویژه کودکان با تاکید بر بهره گیری از قابلیت های محیطی موثر بر ذهن و رفتار کودکان و ارتقاء خلاقیت آنان است، که غالب مطالعات آن از نوع اسنادی (کتابخانه ای) استوار بوده است. با استناد به نتایج پژوهش می توان این گونه برآورد نمود که، افزایش خلاقیت، مشارکت، فضاهای راحت و پاسخگو و مهارت های اجتماعی در مدارس با اجرای فضاهایی خلاق از طریق تاثیر موثر عوامل فیزیکی و محیطی همچون نور، رنگ، مبلمان، صوت و آلودگی، حرارت و تهویه، تناسبات ابعاد و سازماندهی به دست می آید.

کلیدواژه ها:

خلاقیت ، محیط فیزیکی ، مدارس ابتدایی ، ملاحظات طراحی ، فضای آموزشی.