اثر توده های جنگل کاری شده با سنین مختلف و پوشش مرتعی بر ویژگی های لایه آلی و سطحی خاک

پوشش­های گیاهی با گونه­ها و سنین متفاوت از طریق ایجاد شرایط محیطی متنوع و تولید مواد آلی مختلف اثرات قابل ملاحظه­ای بر ویژگی­های لایه سطحی خاک دارند. از این­رو پژوهش حاضر به بررسی اثر توده­های جنگل کاری صنوبر ۲۰ ساله، پلت ۲۰ ساله، صنوبر ۱۰ ساله، پلت ۱۰ ساله و پوشش مرتعی در قطعه ۳، سری دلاک­خیل از جنگل­های حوزه چوب و کاغذ مازندران بر ویژگی­های لایه آلی و سطحی خاک پرداخته است. بدین منظور در هر یک از رویشگاه­های مورد مطالعه سه قطعه یک هکتاری انتخاب شدند و در هر یک از قطعات یک هکتاری، تعداد ۵ نمونه لاشبرگ و ۵ نمونه خاک (۱۵ نمونه لاشبرگ و ۱۵ نمونه خاک از هر رویشگاه) جهت تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه منتقل شد. نتایج حاکی از بهبود اکثر ویژگی­های لایه آلی و سطحی خاک در توده­های جنگل کاری شده به­ویژه جنگل­کاری­های ۲۰ ساله در مقایسه با پوشش مرتعی بود. براساس نتایج مربوط به تجزیه مولفه­های اصلی، مقادیر بالاتر محتوای نیتروژن، فسفر، کلسیم، منیزیم و پتاسیم لایه آلی منجر به بهبود مشخصه­های حاصلخیزی خاک، فعالیت­های میکروبی، فعالیت آنزیمی، جمعیت کرم­های خاکی، تعداد نماتدهای خاکزی و زی توده ریزریشه، به ترتیب تحت جنگل کاری­های صنوبر و پلت ۲۰ ساله شده است در حالی که جنگل کاری­های ۱۰ ساله به ویژه با گونه پلت و پوشش مرتعی با تولید مواد آلی با محتوای بالای کربن و نسبت کربن به نیتروژن منجر به کاهش تجزیه مواد آلی (ضخامت بیشتر لایه آلی) و در نتیجه کاهش مشخصه­های مذکور لایه سطحی خاک شدند. با توجه به یافته­های این پژوهش می­توان نتیجه گرفت که جنگل کاری با گونه صنوبر به ویژه پس از گذشت ۲۰ سال در مقایسه با پلت توانایی بالاتری در بهبود وضعیت خاک دارد که این موضوع می­تواند در جنگل کاری­های آینده مورد توجه مدیران قرار بگیرد. همچنین حضور پوشش­های درختی (صنوبر و پلت) با گذشت زمان نسبت به پوشش مرتعی در بهبود وضعیت حاصلخیزی و شرایط مناسب ادافولوژیک خاک از الویت بالاتری برخوردارند.

کلیدواژه ها:

اسیدهای آلی ، پلت ، صنوبر ، فعالیت آنزیمی ، موجودات خاکزی