معناشناسی تدبر در قرآن کریم با تکیه بر روابط همنشینی و جانشینی

در پی جویی نگرش بازتابیده در قرآن کریم به موضوع ادراک و فهم، با حوزه معنایی گسترده ای روبه رو می شویم که در آن مفاهیم متعددی به یکدیگر پیوند خورده اند. از مفاهیم بنیادین این حوزه، «تدبر» است. افزون بر آیات متعدد قرآن که با کاربرد تعابیر مختلف از لزوم تدبر گفته اند، در چهار آیه از قرآن کریم نیز با کاربرد هم ریشه های واژه تدبر، از این عمل همچون یک تکلیف، یا حتی غایت نزول قرآن یاد می شود. بناست که در این مطالعه، با کاربرد روشهای معناشناسانه این مفهوم قرآنی را بازشناسیم؛ مفهومی که از دیرباز مفسران مختلف به بحث در باره اش پرداخته اند و البته، میزان توجهات بدان در سده اخیر افزایشی چشمگیر دارد. بدین منظور، نخست با مروری بر آیات تدبر و سنت تفسیری، تصویری اجمالی از جایگاه این مفهوم در قرآن کریم بازخواهیم نمود. آن گاه از رویکرد معناشناسی ساخت گرا و با تحلیل واژگان همنشین و جانشین «تدبر» در قرآن کریم، برای شناخت مولفه های معنایی بنیادین این واژه قرآنی کوشش خواهیم کرد.

کلیدواژه ها:

معناشناسی ساختارگرا ، مفهوم قرائت ، مفهوم تلاوت ، مفهوم سمع ، مفهوم قلب