ارزیابی شاخص جای پای اکولوژیکی در شهرستانهای استان خوزستان

محاسبه دقیق جای پای اکولوژیکی (EF) یک شاخص موثر برای اندازه گیری توسعه پایدار است که امکان حفاظت بهتر از اکوسیستم های پشتیبان حیات را فراهم می آورد و اختلافات بین توسعه مناطق، بهره برداری از منابع و حفاظت از محیط زیست را کاهش می دهد. با توجه به اهمیت این شاخص برای حمایت از توسعه پایدار، در این پژوهش شاخص EF برای شهرستان-های استان خوزستان محاسبه شد. سرانه جای پای اکولوژیکی به تفکیک شهرستان های خوزستان و در بخش های غذا، حمل و نقل، مسکن، کالاهای مصرفی و خدمات و به تفکیک زمین های کشاورزی، مرتع، جنگل، دریا، انرژی و زمین ساخته شده محاسبه گردید؛ همچنین ظرفیت زیستی شهرستان ها و کسری/ باقیمانده اکولوژیکی زمین های مولد زیستی شهرستان ها برای اطلاع از پایداری توسعه در استان خوزستان به دست آمد. محاسبات نشان می دهند که در زمین کشاورزی، هفتکل بیشترین و امیدیه کمترین، در زمین جنگل و انرژی، اندیمشک بیشترین و اندیکا کمترین، در زمین مرتع، هندیجان بیشترین و شادگان کمترین، در زمین دریا، هندیجان بیشترین و هویزه کمترین، در زمین ساخته شده، هفتکل بیشترین و اهواز کمترین مقدار جای پای اکولوژیکی را داشته اند. مجموع جای پای اکولوژیکی نشان می دهد که هندیجان با ۹۰۹/۳ بیشترین و دزفول با ۱۴۴/۱ کمترین جای پای اکولوژیکی را دارا هستند. در اختلاف جای پای اکولوژیکی شهرستان ها، عامل غذا بیشترین تاثیر را داشته است. هشت شهرستان بندرماهشهر، آبادان، اهواز، خرمشهر، اندیکا، شادگان، گتوند و امیدیه با ۷۵ درصد از جمعیت استان به میزان ۲۰۱۷۳۵۶ هکتار کسری زمین مولد دارند. با جبران این کسری از مازاد ظرفیت زیستی سایر شهرستان ها، باز استان خوزستان نیازمند ۹۱۳۷۰۲ هکتار زمین برای تامین تقاضاهای ساکنانش می باشد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که EF ساکنان خوزستان فراتر از مرزهای آن است، بهره برداری از منابع بیش از توان اکولوژیک آنهاست، زیان و فشار وارده به منابع طبیعی بالاست، خودکفایی زیستی وجود ندارد و توسعه استان خوزستان ناپایدار است.

کلیدواژه ها:

پایداری ، شاخص جای پای اکولوژیک ، ظرفیت تحمل ، کسری اکولوژیک ، استان خوزستان