نقش فناوری در بهره وری انرژی صنایع معذنی

صنایع معدنی، مواد معدنی موجود در زمین را برای ساخت آنچه مورد نیاز مردم است به کار می گیرد. اهمیت و لزوم بررسی صنایع معدنی از آن جا با ارزش تلقی می گردد که این بخش خاص، نقش زیربنایی را برای تولیدات سایر بخش ها به عهده دارد و افزایش در تولید آن می تواند به عنوان یکی از راه های دستیابی ایران به توسعه پایدار تلقی گردد. ا گرچه در توابع تولید به منظور افزایش تولید عمدتاً دو عامل سرمایه و نیروی کار به عنوان ع واملی اصلی شناخته می شوند اما در حالت واقع و در صنایع معدنی عوامل دیگری از قبیل تکنولوژی و انرژِ نیز از اهمیت بالایی برخوردار هستند. در میان ا ین عوامل، انرژی نسبت به سایر عوامل از ویژگی های متمایزی برخوردار است. از یک سو، منبع انرژی می تواند از منابع تجدید شونده یا غر قابل تجدید فراهم گردد و از سوی دیگر، استفاده از انرژی می تواند طبیعت را تخریب و سهم نسل های آینده را تحت تأثیر قرار دهد. علاوه بر این در ادبیات مربوط به رشد علاوه بر عوامل تولید، تأثیر تکنولوژی مورد استفاده را نیز بر رشد بسیار پراهمیت بیان نموده است. این عامل می تواند از طریق افزایش بهره وری عوامل تولید (با کاهش میزان استفاده از عوامل تولید برای تولید میزان ثابت ستانده و یا افزایش در میزان ستانده با سطح ثابتی از داده ها) تأثیر خود را بر رشد تولیدات هر یک از بخش ها نشان دهد. بر این اساس این مقاله در نظر دارد تا تأثیر سطح تکنولوژی را بر بهره وری انرژی صنایع معدنی ایران طی سالهای برنامه های دوم، سوم و چهارم توسعه (84-1374) بررسی نماید. برای دستیابی به این هدف، بنگاه های صنایع معدنی ایران، بر اساس طبقه بندی OECD و بر حسب مهارت کارکنان، به سه گروه صنایع با فناوری برتر (High Tech)، متوسط (Medium Tech)، پائین (Low Tech) تقسیم می شوند و بهره وری انرژی در هر یک از این گروه ها با یکدیگر مقایسه می شوند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که با افزایش سطح تکنولوژی مورد استفاده در صنایع معدنی، بهره وری عوامل تولید و به خصوص بهره وری انرژی این نوع صنایع افزایش می یابد. با توجه به یافته های این مطالعه سیاست گذاران می توانند با تدبیرات لازم جهت افزایش سطح تکنولوژی بنگاه های موجود، افزایش بهره وری عوامل تولید و به خصوص انرژی مورد استفاده در این بخش را فراهم آورند.

کلیدواژه ها:

صنایع معدنی ، سطح تکنولوژی ، بهره وری انرژی