بررسی تغییرات اکوسیستمی در مناطق خشک در ارتباط با ذی نفعان تالاب مطالعه موردی: تالاب هامون

تالاب ها منابع ارزشمندی هستند که به واسطه خدمات اکوسیستمی آن ها، ذی نفعان مختلفی دارند. از آنجا که وابستگی این ذی نفعان به تالاب در مناطق خشک بیشتر است، تغییرات موجودی آب در تالاب اهمیت دوچندان دارد. در این مطالعه با هدف بارزسازی اهمیت احیای تالاب هامون به عنوان تنها منبع آب دشت سیستان، تغییرات این تالاب در ارتباط با ذی نفعان مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور بر اساس اهمیت هریک از طبقات مورد مطالعه شامل آب، کشاورزی، پوشش گیاهی طبیعی و اراضی بایر، برای ذی نفعان، کاربری ها تفکیک و نقشه کاربری و پوشش اراضی در سال های ۱۳۵۶، ۱۳۷۹، ۱۳۹۴، ۱۳۹۹ با استفاده از تصاویر ماهواره ای تهیه شد. پس از تهیه تصاویر ماهواره ای و طبقه بندی طبقات پوشش اراضی مساحت هرکدام از طبقات تهیه شده، در سال های متفاوت در ارتباط با ذی نفعان مشخص شده مورد بررسی قرار گرفت. پارامترهای اقلیمی دما و بارندگی سالیانه به روش آنومالی بررسی شد. در نهایت نیز تغییرات مساحت طبقات پوشش اراضی، روند تغییرات سطح آب تالاب هامون، و تغییرات پارامترهای اقلیمی در ارتباط با تغییرات سطح طبقات مرتبط با هریک از ذی نفعان تالاب بررسی شد. نتایج نشان می دهد در سال ۱۳۵۶ همه ذی نفعان شرایط مناسبی در منطقه داشته اند. در این سال پتانسیل خیزش خاک کاهش داشته است. سال ۱۳۷۹ به دلیل فقدان منابع آبی، پتانسیل خیزش خاک افزایش و طبقات مورد استفاده ذی نفعان کاهش یافته است. این مطالعه روابط بین حیات اکوسیستم طبیعی و حفظ حیات ذی نفعان را به صورت کمی نشان داد. این نتایج بیانگر لزوم احیای تالاب هامون است زیرا به رغم خشک بودن منطقه، آبگیری تالاب شرایط مناسبی برای زیستمندان منطقه فراهم می کند.

کلیدواژه ها:

ذی نفعان ، اجتماعی اقتصادی ، کشاورزی ، خشکسالی ، دشت سیستان