VAHDET BAĞLAMINDA TEFRİKAYI YENİDENDÜŞÜNMEK -Mezhepler Arası Diplomasinin İlkeleriÜzerine-

Her mezhep dinî öğretiyi temsil etme iddiasındadır. Böyle yapmazsainandırıcılığını ve sürekliliğini kaybeder. Fakat bu tutum, hakikatin yeriniişgal etmek ve dinin yerini almak anlamında bir hakikat hırsızlığıdır.Mezhepleri inceleyen bir araştırmacı, onların bu tutumlarını bir problemolarak görmeli ve hakikat iddialarına mesafeli bir yaklaşım geliştirmelidir.Aksi halde mezhebî söylemlerin kendisini tarih-üstü bir konumayerleştirme stratejisine boyun eğerek entelektüel vasfını yitirir. Bunun yanısıra mezhepleri tümden kötülük olarak gören yaklaşımlar da hatalıdır. İlmîbakış mezhebin neyi ve hangi arzuyu temsil ettiğini anlamaya çalışmalıdır.Mezhepçilik bir özden uzaklaşma mıdır? Mezhep içinde kalarak İslam’ıanlamaya çalışmak zorunlu olarak sapkınlık mıdır? Dinî Şiddeti önlemedemezhebî kimliklerin katkısı nedir? Dinin öğretisi karşısında mezhebitümüyle bir yanılsamaya ve yanılgıya indirgemek doğru mudur? Vaktiyleİslam toplumunun sosyalizasyonunda mezheplerin üstlendiği sağlıklıişlevler nelerdir? İslam’ın tüm hakikatini eksiksiz temsil etme iddiasındaki Selefî savrulma karşısında, Sünnî ve Şiî dünyanın ortak ya da kendibağlamlarında üreteceği çözümler nelerdir? Kökenlere dönme çağrısı,Müslümanların, insanlığın ürettiği insan hakları, demokrasi, özgürlük,bireysellik, kalkınma, onurlu bir hayat yaşama gibi değerlerden yüzçevirmeleri pratiğine indirgenebilir mi? Yoksa tüm bunlar İslamdünyasının kodlarını acımasızca yerinden eden post-modern döneme aitHaçlı stratejileri midir? Kötülüğün içsel nedenlerini kendimizde ararkenmazoşizm üretmek ve düşmanın tuzaklarını görmezden gelmek hatasınadüşülmez mi?Post-modern ve küreselleşmeci tarihsel süreçte İslam dünyasındakiseküler, geleneksel ve dinsel tüm kimliklerin bileşenlerine ayrılmayazorlandığı günümüzde mezhepleri yeniden düşünmek gerekiyor. Reeldünya, saf iyiliklerin ve saf kötülüklerin kolayca ayrıt edildiği bir yerdeğildir. Aksine iyilik ve kötülük, hata ve sevap iç içe geçmiştir. Bunedenle eylemleri ve kurumları değerlendirirken ya da anlamaya çalışırkenahlakî ve teolojik indirgemecilik asla çalışmaz. Bu açıdan mezhepler nekurtarıcı birer kimlik ne de kötülüğün bizatihi kaynağıdır. İnsanlıktarihinin bir parçasıdır ve bizim hikâyelerimizi oluştururlar. Onlarıdışlamadan anlamaya çalışmak zorundayız.Bu çalışmada, mezhepler belirli bir insanlık tecrübesi ve tarihseltoplumsalbirer kurum olarak ele alınmakta, teolojik açıdan gerekliliklerive meşruiyetleri tartışılmakta ve sosyolojik işlevleri incelenmektedir.Ardından yaşanabilir bir dünya kurma adına mezheplerin içerdiği sorunlarve taşıdığı imkânlar araştırılmaktadır.