بررسی و ارزیابی انتشار و پراکنش آلاینده بنزن در جایگاههای سوخت منطقه ۴ تهران با استفاده از مدل AERMOD و تعیین نقاط خطرناک و امن با استفاده از مدل WISER

زمینه و هدف: بنزن به عنوان یکی از ترکیبات آلی فرار از آلاینده های اصلی در آلودگی هوا در شهرهای بزرگ می باشد. این ترکیب علاوه بر اثرات زیست محیطی دارای اثرات بهداشتی مختلفی نیز می باشد. مطالعه حاضر با هدف اندازه گیری این ترکیب در جایگاه های سوخت در یک منطقه موردی در شهر تهران و همچنین مدل‎ سازی پراکنش آن جهت تعیین فواصل ایمن صورت گرفته است. مواد و روش ها: در این مطالعه به اندازه گیری میزان غلظت انتشار آلاینده بنزن در تعداد ۱۱ پمپ بنزین منتخب در منطقه ۴ شهر تهران و برای یک دوره یک ساله و با استفاده از روش کروماتوگرافی با دتکتور یونیزاسیون شعله GC-FID پرداخته شده است. سپس با استفاده از مدل AEROMOD مدل‎ سازی پراکنش و پخش آلودگی انجام و جهت تعیین فواصل ایمن در جهت کمک به پاسخگویی در شرایط اضطراری مربوط به مواد شیمیایی از محل انتشار در مواجهه با آلودگی ها از نرم افزار WISER استفاده شده است. یافته ها: نتایج حاصل از اندازه گیری میزان بنزن در ایستگاه های منتخب نشان داد که میانگین میزان انتشار این آلاینده در فصل-های بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب ۳/۰۷، ۳/۵۰، ۲/۹۵ و ۲/۳۵ میکروگرم بر مترمکعب می باشد که این میزان انتشار این آلاینده در حدود ۳ جایگاه نیز بالاتر از حد استاندارد بوده و خطرناک برای سلامت ساکنین در این مناطق است. ایستگاه های ۵۳ و منطقه نمونه برداری تختی به ترتیب با میزان انتشار ۴/۲۴ و ۱/۶۲ میکروگرم بر مترمکعب بیشترین و کمترین میزان انتشار بنزن را به خود اختصاص داده اند. همچنین نتایج حاصل از مدل پراکنش نشان دهنده ی میزان بیشینه غلظت سالانه آلاینده بنزن ناشی از فعالیت جایگاه های سوخت در منطقه مورد مطالعه در حدود میکروگرم بر مترمکعب ۷/۸۹ بوده است که در مقایسه با استاندارد بالاتر از حد مجاز قرار دارد و در مناطق ایمن شناسایی شده توسط مدل WISER نیز میزان انتشار به حدود حداقل ۰/۵ و حداکثر ۰/۷ میکروگرم بر مترمکعب رسیده است که در فاصله بین حداقل ۵۰ و حداکثر ۳۰۰ از منطقه نمونه برداری شده قرار دارد. نتیجه گیری: با توجه به یافته های تحقیق می توان نتیجه گرفت که در مکان های منتخب نمونه برداری میزان انتشار محیطی آلاینده بنزن در فصل تابستان بیشتر و در فصل زمستان از سایر فصول کمتر است و با افزایش فاصله از محل انتشار از میزان غلظت بنزن کاسته شده است و جمعیت تحت تاثیر نیز با فاصله از منطقه کمتر تحت تاثیر قرار گرفته و مناطق ایمن نیز بر همین مبنا شناسایی می گردد. از آنجائیکه این ترکیب شیمیایی در پمپ بنزین ها قادر به تاثیر بر سلامت ساکنین این مناطق می باشد و حداقل در برخی از ایستگاه های منتخب نمونه برداری بالاتر از حد استاندارد می باشد؛ نیازمند برنامه های علمی و هدفمند در کنترل و پایش در هر منطقه شهرداری در این استان و در جایگاه های سوخت خواهیم بود.

کلیدواژه ها:

بنزن ، پمپ بنزین ، مدل‎ سازی پراکنش آلاینده ، مدل AERMOD ، مدل WISER ، منطقه ایمن و خطرناک