واکاوی مناره ها در فرهنگ های معماری سنتی و نقش آن در مساجد اسلامی

منار (مناره) جزء مهم ترین عناصر شهری و معماری است که سابقه دیرینه ای دارد. مناره ها معمولا در خارج از شهرها و در بین راه ها ساخته می شدند و با داشتن نقش نشانه ای، عاملی مهم برای راهنمایی کاروانیان و رهگذران بوده اند. با ظهور اسلام و با توجه به پتانسیل ذاتی مناره، این عنصر به مساجد الحاق گردید و در نتیجه مناره وجهی مذهبی پیدا کرد. مناره ها از ویژگی های بارز معماری مساجد اسلامی هستند. مناره ها در شبه قاره هند مانند هر جای دنیا به بخش ضروری و جدایی ناپذیر مسجد تبدیل شده اند. مناره ها در دوران بسیار اولیه در معماری اسلامی تکامل یافتند. اگرچه این مسجد در زمان حیات حضرت محمد (ص) و حتی مدتی پس از آن حضرت جزء ضروری مسجد نبوده است، اما دیدگاه های متناقضی در مورد اینکه دقیقا کجا، چه زمانی و توسط چه کسی بوده است، وجود دارد. اولین مناره های ساخته شده مناره ها برای اهداف یادبود ساخته شدند، اما نمادین شدند و به ویژگی های دائمی بناهای مسجد تبدیل شدند. این مناره ها در محیط های مختلف جغرافیایی و فرهنگی ساخته می شوند. معماران مسلمان از فرم هایی استفاده می کردند که در فرهنگ های سنتی آنها سازگار شده بود. معماران فرم های جدیدی را اختراع نکردند، بلکه ترجیح دادند شکل های موجود را با بالاترین تناسب و یکپارچگی با ساختمان اصلی اصلاح کنند. از این رو، در انطباق شکل مناره ها، حفظ غنای فرهنگی و تبدیل آنها به هویت دینی متناسب با بناهای اسلامی، از یک وضعیت گذار عبور کرده بودند. هدف از انجام این پژوهش، این مقاله به بررسی کلی معماری مساجد، جنبه های مختلف عملکردی مناره ها، سیر تکاملی آن در تاریخ، و اشکالی که معماران هندی برای تعیین ریشه ها و روند دگرگونی آن به عنوان عنصری حیاتی در بناهای اسلامی، به ویژه مساجد شناخته شده اند، می پردازد.

کلیدواژه ها:

هند ، تکامل ، معماری ، مناره ، مساجد ، معماری اسلامی.