بررسی دیدگاه آیت الله معرفت در نسخ تشریعی بر اساس آیه نجوا

مسئله نسخ همواره از مسائل کهن و بحث برانگیز تفسیر و علوم قرآن بوده است. در اصطلاح قدما و به ویژه در روایات در تعریفی عام، این اصطلاح بر هرگونه تغییر در حکم سابق اطلاق می شد؛ اما در اصطلاح متاخران، این مفهوم با دچار شدن به تحول از مفهومی برخوردار شد که به نظر می رسد زمینه طرح شبهه هایی درباره قرآن را بیشتر فراهم کرد. بر همین اساس آیت الله معرفت، با هشدار درباره نوع طرح این مسئله که همواره دستاویزی برای حمله به قرآن بوده است، در کتاب التمهید نسخ بیست آیه را تایید کرد؛ اما پس از تجدیدنظر و طرح نظریه نسخ مشروط و تمهیدی، در سال های پایانی حیات خویش به طور کلی منکر وقوع نسخ تشریعی در قرآن کریم شد؛ حتی وقوع نسخ در آیه «نجوا» را انکار کرد. این نظریه و نوع تبیین ایشان از آیه، برگرفته از نگاه سید قطب است که صحنه آیه را تصویرپردازی قرآن برای انتقال یک پیام تربیتی به جامعه هدف می داند و معتقد است پیام آیه، ارتباطی به بحث احکام ندارد تا رفع حکم سابق به وسیله تشریع لاحق دانسته شود و مصداق نسخ تشریعی باشد. در این نوشتار به تبیین این نوع نگاه در بیان آیت الله معرفت و سید قطب می پردازیم و دیدگاه نهایی ایشان بر اساس نظریه تصویرآفرینی تربیتی سید قطب در آیات شریفه را بررسی می نماییم.

کلیدواژه ها:

نسخ ، آیت الله معرفت ، سید قطب ، انکار وقوع نسخ ، آیه نجوا ، نسخ تشریعی ، نسخ تکوینی