ارزیابی خطر خشکسالی با استفاده از تکنیک های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی ( مطالعه موردی : شهرستان خواف)

فرایند تغییر اقلیم در مناطق خشک وگرم همانند منطقه اقلیمی شهرستان خواف که کمبود شدید آب زندگی بسیاری را در معرض تهدیدات جدی قرار داده است و افزایش جمعیت که در منطقه به دلیل توسعه صنعتی چشمگیر است باعث حادتر شدن این مشکل گردیده . عدم توزیع مناسب بارندگی و عدم تطابق نیاز مصرف با زمان نزولات جوی و نیاز شدید به سرمایه گذاری در بخش های ذخیره، پایش و حفاظت از منابع آب، ابعاد چالش آب را در منطقه بیشتر نموده است . روشهای متعددی برای کمی کردن خشکسالی ها ارائه شده است اما اکثر این روش ها خشکسالی را به صورت نقطه ای برآورد می کنند و امکان پایش دقیق خشکسالی به صورت منطقه ای امکان پذیر نیست . در مقابل روش های سنجش از دور قادر به پایش در مقیاس های زمانی و مکانی با هزینه و زمان کمتر می باشند و می توانند برآورد مناسبی از خشکسالی در مقیاس منطقه ای ارائه نمایند. هدف اصلی پژوهش حاضر پایش و ارزیابی خطر خشکسالی شهرستان خواف با استفاده از داده های سنجنده مادیس در بازه زمانی ۲۰ ساله می باشد. با توجه به اهداف تحقیق و ماهیت پژوهش و جهت پاسخگویی به سوالات، برای تجزیه و تحلیل اطلاعات در این مطالعه از ابزار سنجش از دوری سامانه گوگل ارث انجین جهت پیش پردازش، پردازش و تحلیل ها استفاده گردید .در این تحقیق از محصولاتMOD۱۳A۱ سنجنده مادیس با وضوح مکانی ۲۵۰-۱۰۰۰ متر، ۳۶ باند طیفی گسسته برای تخمین شاخص گیاهی افزایش یافته (EVI) مورد استفاده قرار گرفتند. با استفاده از شاخص خشکسالی SVI میزان تغییرات خشکسالی در محدوده مورد مطالعه استخراج شد. برای محاسبه SVI، این مطالعه از دادههای ماهانه Terra/MODIS استفاده کرد سری MOD۱۳A۱ با فرمت EVI، که می تواند برای نظارت بر پویایی پوشش گیاهی استفاده شود. EVI بر اساس انحراف از میانگین در واحدهای انحراف استاندارد، محاسبه شده از مقادیر EVI برای هر مکان پیکسل در هر فصل از ۳ فصل در منطقه محاسبه شده. EVI خاک و تاثیرات جوی را از سیگنال پوشش گیاهی با گنجاندن یک اصطلاح بازخورد برای اصلاح همزمان جدا می کند. در نهایت با مقایسه نتایج به دست آمده از تحلیل ها و ارزیابی داده های سنجش از دوری با داده های مبتنی بر اطلاعات مکانی مانند تراکم شبکه آبراهه ها، وضعیت رودخانه ها و آب های زیرزمینی ، جمعیت ، کاربری اراضی ، ویژگی خاک و زمین شناسی ، داده های اقلیمی مانند خطوط هم باران و هم دما بر تفسیر و پیش بینی روند آینده خشکسالی در منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. همچنین از روش ANP برای تعیین مهم ترین معیارها در تسریع و تشدید وضعیت خشکسالی پرداخته شد. برای این منظور از نظرات کارشناسان در زمینه های مرتبط ازطریق مصاحبه شفاهی استفاده شد.

کلیدواژه ها:

خطر خشکسالی ، تکنیک سنجش از دور ، سیستم اطلاعات جغرافیا ، شهرستان خواف