مطالعه تطبیقی نگاره مذهبی معجزه عصای حضرت موسی(ع)درفالنامه طهماسبی وقصص الانبیادرعصرصفوی بارویکرد آیکونولوژی

بیان مساله : فالنامه های مصور دوره صفوی از چند جنبه دارای اهمیت فراوانی هستند. با توجه به اینکه فالنامه از نخستین نسخ موجود مکتب قزوین به شمار هستند، نگارهای آن از جنبه ی سبک شناختی دارای ارزش مطالعاتی بسیار بالای است . اهمیت دیگر آن به ارتباط بینامتنی نگار ها با متون چندگانه ی عصر خویش که شکل دهندهای مضامین مختلف در یک راستای مشخص است ، باز می گردد و دیگر این که هنر نگارگری برخلاف کارکرد معمولش در سنت کتاب آرایی و تصویر سازی متون ادبی ، این بار در کارکردی متفاوت ظاهر شده است . بدین ترتیب نگارههای فالنامه به لحاظ معنامندی ، از ساختاری چند لایه تشکیل شده اند. آنچه مسئله است آیکونولوژی این دو اثر است و دغدغه نگارندگان پاسخ به این پرسش است که نمادها و نشانه های مذهبی موجود در تابلوها کدام است و تا چه حدی وابسته به اعتقادات و باورهای جامعه است ؟ در این مقاله تلاش شده است تا با روش توصیفی - تحلیلی ، نگارههای فالنامه نسخه طهماسبی ( پراکنده) طبق الگوی آیکونولوژی ، خوانش و در مراحل سه گانه ی آن مورد تحلیل قرار بگیرد. نتیجه این پژوهش نشان داد که وجود مضامین دینی و قرآنی و همچنین فراوانی این مضامین نسبت به دیگر مضامین در نگار های فالنامه های طهماسبی ( پراکنده) در جهت ایجاد این تلقی بوده که فالنامه کتابی منطبق بر سنت استخاره و در نتیجه از نظر شرع بدون اشکال و در کنار آن نیز دیگر باورها از طریق مضامین غیر دینی نگار ها فرصت احیا یافته اند. این پژوهش با بررسی و تحلیل نمادهای موجود در دو نگاره معجزه حضرت موسی (ع) در فالنامه طهماسبی و قصص الانبیا به روش توصیفی - تحلیلی ارائه شده است و مطالب به شیوه کتابخانه ای و جستجو در پایان نامه ها و مقالات مرتبط و وبسایت های اینترنتی داخلی ، خارجی و بررسی عکسهای جمع آوری شده از تابلوهای مورد نظر، گردآوری شده است و با رویکرد آیکونولوژی به بررسی و تحلیل نگاره ها پرداخته شده است .

کلیدواژه ها:

مطالعه تطبیقی ، آیکونولوژی ، قصص الانبیا ، فالنامه طهماسبی ، معجزه عصای موسی ، عصر صفو ی