بررسی استفاده از گیاهان مورد و کنوکارپوس بر گوارش پذیری، ظرفیت آنتی اکسیدانتی، فراسنجه های خونی و جمعیت میکروبی دستگاه گوارش خرگوش

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: خرگوش اهلی Oryctolagus cuniculus از خانواده Leporidae پستانداری گیاه‎خوار است و رژیم معمول آن ها منابع گیاهی است. خرگوش­ ها می ­توانند دمای بین ۴ تا ۲۷ درجه را تحمل کنند؛ البته میانگین دمای توصیه شده برای آن­ها بین ۱۶ تا ۲۲ درجه است. میانگین دوره بارداری برای خرگوش ۲۸ تا ۳۱ روز است. علوفه­ های مختلف موجود در جیره های خرگوش، بر عملکرد رشد بهینه آن اثر می­ گذارند. خرگوش به انرژی، فیبر و پروتیین در جیره­ی غذایی نیاز دارد. استفاده از گیاهان علوفه ای و همچنین گیاهان گرمسیری برای تغذیه خرگوش توصیه می شود، در حال حاضر علوفه ­های خشک مانند یونجه، ۴۰ تا ۸۰ درصد جیره غذایی خرگوش را تشکیل می ­دهند. ذرت، گندم، جو، و یونجه از جمله گیاهانی با میزان انرژی بالا هستند و از این رو مصرف این گیاهان در جیره­ ها بسیار زیاد است. به علت بالا بودن قیمت یونجه و جو، هزینه تهیه خوراک افزایش می­ یابد که در نتیجه آن بازده اقتصادی کاهش می­ یابد. گیاهان گرمسیری دارای مقدار قابل توجهی پروتئین، چربی، مواد معدنی و کربوهیدرات هستند که می توانند رشد و تولید را تحت تاثیر قرار دهند. از جمله گیاهان گرمسیری کونوکارپوس (Conocarpus erectus) و مورد است. کنوکارپوس ارکتوس یک گیاه زینتی رایج در مناطق گرمسیری و نیمه ­گرمسیری است که معمولا ارتفاع آن ۱/۵ تا ۴ متر می باشد. این گیاه حاوی ترکیبات فعال زیستی مانند الکالوئیدها، ساپونین، تانن، ترکیبات فنولی، رزین، ترپن ها، گلیکوزیدها و فعالیت آنتی باکتریایی می باشد. گیاه مورد  درختچه ­­های کوچکی است که از مشخصات آن برگ­ های همیشه سبز است. از جمله مواد موثره موجود در گیاه مورد می­ توان به اسید­های فنولی مانند گالیک ­اسید، وانیلیک ­اسید و فرولیک­ اسید، تانن ­ها، کاتچین وکوئرستین اشاره کرد. بنابراین هدف از انجام این آزمایش تاثیر استفاده از گیاهان مورد و کنوکارپوس در جیره خرگوش های نسل اول، بر گوارش پذیری، ظرفیت آنتی اکسیدانتی، فراسنجه های خونی و جمعیت میکروبی دستگاه گوارش بود. مواد و روش ها: در این طرح ۱۲ عدد خرگوش مولد نژاد نیوزلندی ( ۱۰ عدد ماده و ۲ عدد نر) مورد آزمایش قرار گرفتند که هدف، بررسی اثرات گیاهان مورد و کنوکارپوس به عنوان جایگزین بخشی از یونجه بر روی نسل اول خرگوش های مولد بود. بدین منظور پس از گذراندن ۲۸ روز دوره بارداری خرگوش ها و ۳۰ روز دوره ی شیردهی خرگوش های متولد شده، تیمارهای مدنظر بر روی خرگوش های متولد شده اعمال شد (هر تیمار شامل پنج تکرار بود). تیمارها شامل: ۱ تیمار شاهد، ۲ تیمار دریافت کننده ۲۵ درصد گیاه مورد و ۳ تیمار دریافت کننده ۲۵ درصد گیاه کنوکارپوس در قالب طرح کاملا تصادفی در نظر گرفته شد. آزمایش بر روی خرگوش های متولد شده به مدت ۳۰ روز انجام شد و میانگین وزن خرگوش های مورد آزمایش ۲۵۰ گرم بود. در پایان آزمایش، گوارش پذیری ماده خشک، پروتئین خام، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و ماده آلی، فعالیت آنتی اکسیدانتی گوشت در زمان نگهداری در یخچال و نگهداری در فریزر، جمعیت میکروبی دستگاه گوارش (جمعیت باکتری های لاکتوباسیلوس، ای کولای و کلی فرم) و فراسنجه های خونی شامل غلظت کلسترول، تری گلیسرید، لیپوپروتئین با دانسیته پایین، لیپوپروتئین با دانسیته بالا، گلوکز، غلظت آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز و آلکالین فسفاتاز اندازه گیری شدند. یافته ها: تاثیر استفاده از گیاه مورد و کنوکارپوس بر روی گوارش پذیری خرگوش های مورد آزمایش، نتایج آزمایش نشان داد که گیاه مورد و کنوکارپوس باعث کاهش گوارش پذیری ماده خشک، پروتئین خام، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و ماده آلی شدند (۰/۰۵> p). نتایج تاثیر تیمارها بر روی جمعیت میکروبی نشان داد که جمعیت باکتری های لاکتوباسیلوس، ای کولای و کلی فرم در سکوم خرگوش ها تحت تاثیر تیمارهای مورد و کنوکارپوس قرار نگرفت (۰/۰۵< p). تاثیر گیاه مورد و کنوکارپوس بر روی میزان آنتی اکسیدانی گوشت در زمان نگهداری شده در یخچال و فریزر نشان داد، گوشت خرگوش های تغذیه شده با گیاه مورد دارای غلظت مالون دی آلدهید کمتر و خاصیت آنتی اکسیدانتی بیشتری نسبت به گوشت خرگوش های تغذیه شده با گیاه کنوکارپوس بود (۰/۰۵> p). نتایج آزمایش بر روی اثر تیمارها بر روی فراسنجه های خونی نشان داد که غلظت کلسترول، تری گلیسرید، لیپوپروتئین با دانسیته پایین، لیپوپروتئین با دانسیته بالا و گلوکز در تیمار استفاده شده از برگ مورد و نیز تیمار استفاده شده از گیاه کنوکارپوس نسبت به تیمار شاهد به طور معنی داری کاهش یافت (۰/۰۵>p)، اما در رابطه با تاثیر تیمار ها بر روی آنزیم های کبدی نتایج آزمایش نشان داد تفاوت معنی داری در غلظت آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز و آلکالین فسفاتاز بین تیمارهای استفاده شده از گیاه مورد و کنوکارپوس نسبت به تیمار شاهد مشاهده نشد (۰/۰۵مورد و گیاه کنوکارپوس به عنوان جایگزین بخشی از یونجه در جیره خرگوش های متولد شده بر روی گوارش پذیری، غلظت مالون دی آدهید و فراسنجه های خونی تاثیرگذار بوده است و با توجه به اثرات مثبت گیاه مورد و کنوکارپوس بر غلظت آنتی اکسیدانتی گوشت خرگوش چه در زمان نگهداری در یخچال و چه در زمان نگهداری گوشت خرگوش در زمان فریزر و فراسنجه های بیوشیمیایی خون و همچنین با توجه به ارزان بودن و در دسترس بودن این گیاهان در برخی مناطق بویژه مناطق خوزستان، می توان این نتیجه را گرفت که استفاده ۲۵ درصد از گیاه مورد و کنوکارپوس به عنوان یک آنتی اکسیدان موثر و یک مکمل گیاهی در جیره اثر مثبتی دارد.

کلیدواژه ها:

Antioxidant ، Alfalfa ، blood parameters ، Conocarpus ، digestibility ، Myrtle ، Rubbit ، آنتی اکسیدانتی ، خرگوش ، فراسنجه های خونی ، کنوکارپوس ، مورد ، هضم پذیری ، یونجه