توسعه شبکه بنادر و کشتیرانی کانتینری جنوب کشور: یک راهکار برای چندین مسئله

در ربع قرن گذشته سیستم حمل ونقل دریایی جمهوری اسلامی ایران توسعه قابل توجهی داشته و این توسعه همچنان با شتاب ادامه دارد. این روند توسعه ای در دهه ۱۳۸۰ موجب رونق یابی چشمگیر تجارت دریابرد کشور شده و در دهه ۱۳۹۰ نیز به عنوان ظرفیت راهبردی نظام اقتصادی کشور برای لجستیک و مدیریت زنجیره های تامین کشور به کار گرفته شد. در این بیست وپنج سال اهداف توسعه این سیستم فراتر از کارکردهای تامین کننده تقاضای اقتصادی مقید جوامع کشور، بر جذب تجارت بین مرزی (در قالب جریان های ترانشیپ و ترانزیت) به کشور استوار بوده؛ این در حالی که است که به طور مثال در زیربخش رقابتی حمل ونقل کانتینری بنادر کشور ما در پسکرانگی دریایی سطح دوم ساختار کانون وشعاع منطقه خاورمیانه باقی مانده و همچنین امید به جذب سرمایه گذاری خارجی در آنها به دلیل تحریم های بین المللی کمرنگ شده است. با این وجود، توسعه سیستم حمل ونقل دریایی کشور همچنان با همان شدت و حدت ادامه دارد و به نظر نمی رسد «تغییر پارادایم» لازم برای همگامی با شرایط واقعی وضعیت کنونی و واقعیت های قابل انتظار در آینده در آن لحاظ شده باشد. در مقاله حاضر به معرفی مفهوم «شبکه بنادر و کشتیرانی جنوب کشور» می پردازیم: در این مفهوم با نگاهی سیستمی و فرایندنگر به شرایط سیستم حمل ونقل دریایی کشور، منابع موجود و توسعه یابنده در سیستم حمل ونقل دریایی در وهله اول برای پاسخ به تقاضای موجود در بازارهای اقتصادی کشور به کار گرفته می شود. این مفهوم که بر نوسازی هدفمند ناوگان کشتیرانی تجاری جمهوری اسلامی ایران و توسعه آرایش شبکه ای بنادر جنوب کشور و بکارگیری هم افزای آنها برای استوار است، با بازتعریف مقاصد وجودی و کارکردهای سیستم حمل و نقل دریایی کشور موجب افزایش خوداتکایی در تامین تجارت دریابرد کشور شده و میلیاردها دلار درآمد و صرفه جویی را در آن به بار خواهد آورد. همچنین این ابتکارعمل موجب پیشبرد تحقق اهداف آمایش سرزمین کشور، بهبود چشمگیر مقابله با آلایندگی ناشی از حمل ونقل، ارتقای چشمگیر امنیت زنجیره های تامین کشور، بهره برداری مطلوب از سرمایه های راکد کشور در سیستم حمل ونقل دریایی، کاهش قابل توجه ضرورت احداث و نگاهداشت تسهیلات حمل ونقل جاده ای و ریلی در پهنه های سرزمینی و بسیاری مزایای دیگر خواهد شد. از نظر مولف این مفهوم می تواند تغییر پارادایم مورد نیاز در سیستم حمل ونقل دریایی کشور را فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

کشتیرانی تجاری ، بنادر و پایانه داری ، حمل و نقل دریایی ، توسعه دریامحور ، شبکه کانون و شعاع