صحت شرط در معاملات از منظر فقهی و حقوقی

منظور از شرط ضمن عقد شرطی است که در ضمن عقد توسط طرفین گنجانده میشود و بین خود و عقد و شرط مزبور علاقه و ارتباطی مانند اصل و فرع به وجود می آید. شرط ضمن عقد ایجاب و قبول مستقلی ندارد و ایجاب و قبول آن ضمن انشای عقد واقع می شود. اما در عین حال از نظر وجودی مستقل از عقد است و در عین حال متصل به آن نیز است. شرط ضمن عقد را باید یکی از مفیدترین وسایل احترام به حاکمیت اراده دانست زیرا به اشخاص این اجازه را میدهد تا با افزودن نبود و شروط تازه عقد را آن چنان که دلخواهشان است در آورند و حتی برخلاف قوانین تکمیلی با یکدیگر تراضی کنند. مواد بسیاری از قانون مدنی به شرایط صحت اعتبار عقود و معاملات پرداخته است. درباره شرائط صحت و اعتبار شرط در مواد ۲۳۲ و ۲۳۳ ق.م مواردی اشاره شده است و شرایطی را برای صحت آن در نظر گرفته است. اما با بررسی این مواد و کتب فقهی مشخص شد که فقط این شرایط تنها برای صحت شرط ضمن عقد لازم نیست بلکه شرط ضمن عقد همانند عقود و معاملات نیاز به یک سری شرایط عمومی برای جمله آنها شرط ضمن عقد است. نیاز دارد.به علاوه صحت شرط ضمن عقد، نه تنها نیازمند رعایت شرایط عمومی است بلکه به یک سری شرایط دیگر، یعنی شرایط اختصاصی نیز نیازمند است. شرایط اختصاصی شرایطی هستند که از حیث موقعیت بحث اختصاص به شروط ضمن عقد دارند و در فقه و حقوق به عنوان شرایط صحت شرط مورد بحث قرار گرفته اند در مورد شرایط اختصاصی بین فقها اختلاف نظر است که البته این اختلافات شکلی و صرفا از جهت شیوه تدوین و نگارش میباشد و نهایتا به معنای واحدی بر می گردد. بررسی کتب فقهی نشان می دهد تقریبا اکثر فقهایی که آثاری در خصوص شرط ضمن عقد از خود به یادگار گذاشته اند. ابتدا شرایط صحت شرط را بررسی کرده اند و سپس شروط باطل و صحیح و انواع آن را احصاء و نهایتا احکام حاکم بر هر یک از آنها را بررسی کرده اند.